به گزارش اکو اقتصاد، محمد جواد ظریف، وزیر اسبق امور خارجه در «پنل جهان درحال تغییر و موقعیت ایران»، که در سالن خلیج‌فارس جزیره کیش برگزار شد، گفت: تحولاتی که در حوزه اقتصاد و تکنولوژی طی دهه‌های گذشته رخ داده، دنیا را از حالت تک‌قطبی خارج کرده است. امروز در جهانی زندگی می‌کنیم که می‌توان آن را «دنیای پساقطبی» نامید.
او افزود: در حوزه امنیتی و نظامی، با ورود هوش مصنوعی، دولت‌ها ابزارها و سلاح‌های خود را از دست داده‌اند. من درباره افول آمریکا صحبت نمی‌کنم، بلکه درباره تحولاتی سخن می‌گویم که نظم جهانی را دگرگون کرده است.
ظریف با اشاره به کاهش کنترل دولت‌ها بر منابع قدرت گفت: در دنیای امروز، دولت‌ها دیگر کنترل کامل پول و خشونت سازمان‌یافته را در اختیار ندارند. تکنولوژی در حال جایگزینی پول به عنوان ابزار قدرت است و اهمیت مسیرهای ارتباطی از داشتن منابع طبیعی پیشی گرفته است.
او تأکید کرد: ما در دنیایی شبکه‌ای زندگی می‌کنیم؛ دنیایی که هم فرصت می‌آفریند و هم مخاطره. در چنین نظمی، وفاداری‌های سیاسی کاهش یافته و روابط میان کشورها دیگر بر پایه قطب‌بندی‌های سنتی شکل نمی‌گیرد.
ظریف افزود: یکی از خطاهای تحلیلی ما این است که با ذهنیت دنیای گذشته به جهان کنونی نگاه می‌کنیم و از این منظر دچار ناامیدی می‌شویم. انتظار حمایت بی‌قید و شرط از کشورهایی چون چین و روسیه ناشی از همین نگاه قدیمی است.
او درباره نقش فناوری در نظم جدید جهانی گفت: در لایه اقتصادی هنوز کنش‌گران متعددی حضور دارند، اما در حوزه تکنولوژی دولت‌ها کنترل خود را از دست داده‌اند. حتی آمریکا نیز هنوز نتوانسته کنترل بنگاه‌های بزرگ هوش مصنوعی و فناوری را در دست گیرد.
ظریف با اشاره به تغییر الگوی بازی قدرت در نظام بین‌الملل اظهار داشت: در گذشته ابزار کنش‌گری ابتدا نظامی و سپس اقتصادی بود، اما امروز شبکه‌ها تعیین‌کننده‌اند. اگر کشوری به “ویروس تحریم” آلوده باشد، در شبکه جهانی قدرت نمی‌تواند کنش‌گری کند.
او در پایان تأکید کرد: به عنوان مثال برای حضور مؤثر در نظم جدید، باید سیاست‌های قوی ضدتحریم طراحی کنیم تا بتوانیم در شبکه جهانی تعامل و تأثیرگذاری مؤثر داشته باشیم.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در این پنل با اشاره به تحولات پرشتاب دنیای مالی و فناوری گفت: «شرایط امروز به‌قدری تغییر کرده که مفاهیم سنتی بازارهای مالی و حتی تصور ما از پول، دیگر همان تعاریف گذشته را ندارد. ما زمانی پول را اسکناس و سکه می‌دیدیم، اما امروز این مفهوم برای نسل جدید به‌کلی دگرگون شده است.»
وی افزود: «نسل جدید، به‌ویژه متولدین پس از سال ۱۳۷۰، نگاه متفاوتی به مفاهیم اقتصادی دارد. در ذهن بسیاری از آنان، رمزارزها نه فقط ابزار مبادله، بلکه ذاتاً دارای ارزش‌اند. در حالی که از نگاه ما، هنوز رمزارز تنها یکی از کارکردهای سه‌گانه پول را داراست.»
صیدی با اشاره به تغییر پارادایم در بازارهای مالی گفت: «حدود ۲۵ تا ۳۰ میلیون نفر از فعالان فعلی بازار سرمایه و رمزارزها متعلق به همین نسل جدید هستند. در ده سال آینده، این گروه یا مستقیماً در بازارهای مالی فعال خواهند بود یا به‌صورت غیرمستقیم بر رفتار بازار اثر می‌گذارند. بنابراین، تنظیم‌گری مالی باید خود را با این نسل و زبان جدید آن‌ها هماهنگ کند.»
رئیس سازمان بورس سه محور اساسی را در مواجهه با تحولات آتی بازارهای مالی برشمرد:
۱. بی‌زمانی و بی‌مکانی در بازارها: «جهان به‌سمتی می‌رود که بازارها ۲۴ ساعته و بدون مرز فعالیت می‌کنند. باید ببینیم نقش تنظیم‌گر و ناظر در این شرایط چیست و آیا مفاهیم سنتی مانند “محل” و “ساعت کاری بازار” هنوز معنا دارند یا نه.»
۲. تغییر مفهوم ارزش و سود: «در بازارهای مالی جدید، مفهوم ارزش و دارایی ثابت در ذهن نسل جوان متفاوت تعریف می‌شود. اینکه بیت‌کوین ۱۰۰ دلار می‌ارزد یا یک میلیون دلار، بستگی به چارچوب ذهنی نسل جدید دارد، نه صرفاً مبانی کلاسیک اقتصاد.»
۳. تحول در جریان اطلاعات: «امروز کسی گزارش‌های ۲۰ صفحه‌ای مالی را نمی‌خواند. در فضای مجازی باید به شیوه‌ای تازه گزارش داد تا معنا و اثر خود را حفظ کند. شاید لازم باشد حتی در مفهوم نهاد ناظر یا بانک مرکزی هم بازنگری شود تا با دایره‌های بی‌مرکز و ساختارهای بلاک‌چینی هماهنگ شود.
دیاکو حسینی، کارشناس ارشد روابط بین‌الملل، در پنل «جهان در حال تغییر و موقعیت ایران» گفت: وضعیت کنونی جهان مرحله‌ای از «گذار» است و این گذار هنوز به پایان نرسیده است. او با اشاره به پایان نظام تک‌قطبی تأکید کرد: «متأسفانه ما هنوز با ذهنیت قرن بیستم تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری می‌کنیم، در حالی‌که جهان جدید به قواعد تازه‌ای نیاز دارد.»
حسینی با بیان اینکه در ایران تصور می‌شود قدرت‌گیری آسیا به‌ویژه چین می‌تواند به نفع ایران باشد، هشدار داد: «باید مراقب ترافیک منافع کشورها در اطراف خودمان باشیم.»
او تحول ماهیت قدرت در جهان را از نظامی به فرهنگی و سپس اقتصادی دانست و افزود: پس از فروپاشی شوروی، قدرت از عرصه نظامی به مقاومت فرهنگی و از سال ۲۰۰۸ به حوزه اقتصاد منتقل شده است. امروز داور نهایی رقابت‌های جهانی اقتصاد است، اما سیاست خارجی ایران هنوز رویکرد اقتصادی ندارد.
محمود واعظی، وزیر اسبق ارتباطات در پنل تخصصی «جهان در حال تغییر و موقعیت ایران» با طرح این سوال که با توجه به شرایط آیا جنگ می‌شود یا خیر گفت: با توجه به سیاست‌گذاری کشورهای منطقه که مبتنی بر توسعه و ثبات هستند، در حال حاضر در تلاش هستند که جلوی جنگ بعدی را بگیرند.
وی افزود: کشورهای اروپایی هم به دنبال افزايش تنش‌ها در منطقه نیستند چرا که بی‌ثباتی منافع آن‌ها را به خطر می‌اندازد.
براساس افکار عمومی کشورهای دیگر هم با جنگ دیگری موافق نیستند.
واعظی ادامه داد: اگر حمله‌ای در ایران صورت بگیرد باعث بی‌ثباتی می‌شود و کشوری دنبال بی‌ثباتی نیست.با توجه به اینکه در وضعیت نه جنگ نه صلح هستیم، اگر بخواهیم وضعیت را تغییر دهیم و در صورتی که جنگ هم نمی‌خواهیم باید به سمت صلح برویم، باید با دیپلماسی فعال مانع بهانه‌تراشی شویم و روابط را منطقه گسترش دهیم.
او پیشنهاد کرد که در راستای کاهش احتمال جنگ باید رضایت مردم و قدرت نظامی را افزایش دهیم و دیپلماسی فعال داشته باشیم.