به گزارش اکو اقتصاد، گزارشها از وضعیت مطبوعات چاپی در تهران نشان میدهد که صنعت روزنامهنگاری کشور با بحرانی عمیق در تیراژ، توزیع و مدل اقتصادی مواجه است. یکی از ناظران چاپخانههای بزرگ تهران در گفتوگویی از واقعیتهای پشت پردهی انتشار روزنامهها سخن گفته و پرده از کاهش شدید تیراژ واقعی مطبوعات برداشته است.
به گفتهی این ناظر، در حالی که طبق آمار رسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیش از ۳۵۰ روزنامه در کشور دارای مجوز فعالیت هستند، اما بخش عمدهای از این نشریات عملاً تیراژ مؤثری ندارند و انتشارشان تنها در حد چند صد تا چند هزار نسخه محدود میشود. او میگوید: «وضعیت روزنامهها در تهران به حدی بحرانی شده که برخی ناشران برای جلوگیری از زیان یا حفظ یارانههای حمایتی، آمار تیراژ را بهشدت دستکاری میکنند و اعداد واقعی با آنچه اعلام میشود، فاصله زیادی دارد.»
این ناظر چاپخانهای با اشاره به یکی از چاپخانههای فعال در تهران میگوید: «در یک چاپخانه که من در آن فعالیت دارم، حدود ۶۰ تا ۷۰ روزنامه چاپ میشود، اما مجموع تیراژ همهی آنها در یک روز از ۱۸ هزار نسخه فراتر نمیرود. چاپخانه روزانه تنها ۶ ساعت فعالیت دارد و در هر ساعت حداکثر ۳ هزار نسخه چاپ میشود. با این حساب، کل خروجی روزانه همهی این روزنامهها کمتر از تیراژ یک روزنامهی متوسط در دههی ۸۰ است.»
به گفتهی این منبع، در سالهای اخیر برخی فعالان تبلیغاتی، چندین روزنامهی غیرفعال را «اجاره» کردهاند و با حداقل نیروی انسانی، نسخههایی تکراری از محتوا را با لوگوی متفاوت منتشر میکنند. او میافزاید: «یک فرد را میشناسم که چند ده روزنامه را در اختیار دارد. مطالبش را از اینترنت کپی میکند و فقط اسم و لوگو را عوض میکند. این اتفاق باعث شده کیفیت محتوای بسیاری از روزنامهها بهشدت افت کند و اعتماد عمومی به مطبوعات سنتی کاهش یابد.»
در کنار افت تیراژ، هزینههای بالای چاپ، کاغذ و توزیع نیز به چالشی بزرگ برای روزنامهها تبدیل شده است. قیمت هر بند کاغذ در سالهای اخیر چند برابر شده و هزینه توزیع و نیروی انسانی نیز فشار زیادی بر ناشران وارد کرده است. نتیجه آنکه بسیاری از روزنامههای باسابقه یا فعالیت خود را متوقف کردهاند یا صرفاً برای حفظ مجوز، چاپ نمادین انجام میدهند.
این ناظر در ادامه با اشاره به تعطیلی برخی روزنامههای ورزشی میگوید: «بهترین روزنامه ورزشی کشور یعنی خبرورزشی هم نتوانست دوام بیاورد و عملاً چاپ خود را متوقف کرد، چون دیگر با این هزینههای سنگین چاپ و نبود تبلیغات، ادامه کار صرفه اقتصادی ندارد.»
بر اساس برآورد این فعال مطبوعاتی، اگر مجموع تیراژ واقعی همهی روزنامههای ایران را جمع بزنیم، احتمالاً به ۵۰ هزار نسخه هم نخواهد رسید؛ رقمی که در مقایسه با دوران طلایی مطبوعات در دهههای گذشته، سقوطی بیسابقه محسوب میشود.
کارشناسان رسانه معتقدند ادامهی این روند، میتواند به خاموشی تدریجی مطبوعات چاپی در ایران منجر شود، مگر آنکه سیاستگذاران فرهنگی و اقتصادی کشور برای بازنگری در ساختار حمایت از رسانهها، نوسازی زیرساختهای چاپ و تطبیق رسانههای سنتی با فضای دیجیتال اقدام کنند.