به گزارش اکو اقتصاد، در جهان بینی الهی، نظام آفرینش بر اساس قوانین دقیق و حساب شده‌ای اداره می‌شود که میان رفتار انسان و پیامدهای مادی زندگی او ارتباطی ناگسستنی برقرار می‌کند. این ارتباط نشان می‌دهد که پاداش و عقوبت انسان‌ها به اعمال آنها وابسته است. خطای انسان گاه در قالب کاهش روزی، بیماری‌های ناگهانی یا حوادث غیرمنتظره خود را نشان می‌دهد. در حقیقت، بسیاری از ناملایمات زندگی را می‌توان بازخورد طبیعی رفتارهای نادرست و دوری از قوانین الهی دانست. این موضوع نه تنها در متون دینی که در علوم جدیدی مانند روان‌شناسی و پزشکی روان‌تنی نیز مورد تأیید قرار گرفته است.
امام صادق علیه‌السلام در حدیثی اشاره می‌کنند: هیچ رگى نزند و پایى به سنگ نخورد و درد سر و مرضى پیش نباید مگر به جهت گناهى (که انسان مرتکب شده است) و همین است که خداى عز و جل در کتابش فرماید «وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثِیرٍ؛ هر مصیبتى به شما رسد، براى کاریست که به دست خود کردهاید و خدا از بسیارى هم گذشت می‌کند، سپس امام علیه‌السلام فرمود: آنچه خدا از آن می‌گذرد از آنچه از آن مؤاخذه می‌کند بیشتر است؛ أَمَا إِنَّهُ لَیْسَ مِنْ عِرْقٍ یَضْرِبُ وَ لَا نَکْبَةٍ وَ لَا صُدَاعٍ وَ لَا مَرَضٍ إِلَّا بِذَنْبٍ وَ ذَلِکَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ فِی کِتَابِهِ- وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثِیرٍ قَالَ ثُمَّ قَالَ وَ مَا یَعْفُو اللَّهُ أَکْثَرُ مِمَّا یُؤَاخِذُ بِهِ. (الکافی ج2، ص296)
این سخن به خوبی نشان می‌دهد که گناهان می‌توانند مانند سمومی نامرئی، آرام‌آرام سلامت جسم و روان را تحت تأثیر قرار دهند. البته خداوند از بسیاری از خطاها می‌گذرد، اما برخی تبعات گناه به عنوان اخطاری برای بازگشت به مسیر درست باقی می‌ماند. در این باره امام باقر علیه‌السلام می‌فرماید هیچ نکبتى به بنده نرسد [پایش بسنگى نخورد] مگر به سبب گناهى و آنچه خدا از آن می‌گذرد بیشتر است؛ مَا مِنْ نَکْبَةٍ تُصِیبُ الْعَبْدَ إِلَّا بِذَنْبٍ وَ مَا یَعْفُو اللَّهُ عَنْهُ أَکْثَرُ. (منبع: همان) امام با تعبیر «نکبت» به حوادث ناگواری اشاره می‌کنند که در نتیجه گناهان گریبانگیر انسان می‌شود. این نگاه، هشداری جدی به جوامع بشری است که افزایش بیماری‌های همه‌گیر، بحران‌های اقتصادی و بلایای طبیعی ممکن است ریشه در رفتارهای جمعی انسان‌ها داشته باشد.
نکته جالب توجه در این روایات، تأکید بر «عفو بیشتر خداوند» است. یعنی با وجود ارتباط گناهان و بلاها، بخشش الهی آن‌قدر گسترده است که بسیاری از پیامدهای طبیعی گناهان نیز دفع می‌شود. این موضوع لطف خداوند را نشان می‌دهد، اما در عین حال مسئولیت انسان را در قبال رفتارهایش پررنگ می‌کند.
در بعد اجتماعی نیز می‌توان مشاهده کرد که جوامعی که از فساد اخلاقی رنج می‌برند، با افزایش جرم، خشونت و بیماری‌های روحی و جسمی مواجه می‌شوند. این مسئله نشان می‌دهد که گناهان جمعی نیز می‌توانند تبعات جمعی داشته باشند و یک جامعه را با بحران‌های متعدد روبرو کنند. ابو اُسامه می‌گوید شنیدم امام صادق علیه‌السلام مىگفت: از تازیانه خدا به خود خداوند پناهنده شوید که در نیم شبى یا نیم روزى بر سرتان نواخته نشود. من گفتم: تازیانه خدا کدام است. ابو عبد اللَّه گفت: بازخواست نافرمانی‌ها.تَعَوَّذُوا بِاللَّهِ مِنْ سَطَوَاتِ اللَّهِ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ قَالَ قُلْتُ لَهُ وَ مَا سَطَوَاتُ اللَّهِ قَالَ الْأَخْذُ عَلَى الْمَعَاصِی. (امالی مفید، ص184)
راه حل این معضل، بازگشت به اخلاق و تقواست. همان‌گونه که گناهان می‌توانند روزی را کم و بیماری‌ها را افزایش دهند، توبه و اصلاح رفتار نیز می‌توانند موجب دفع بلاها و گشایش در روزی شوند. این اصل در روایات متعددی مورد تأکید قرار گرفته است. این آموزه‌ها نه برای ایجاد ترس، بلکه برای آگاهی بخشی و مسئولیت‌پذیری بیشتر مطرح شده‌اند. اگر انسان بداند که رفتارهایش چه تأثیری در زندگی مادی و معنوی او دارد، قطعاً در انتخاب‌هایش دقت بیشتری خواهد کرد و این همان هدف اصلی تعالیم الهی است.