به گزارش اکو اقتصاد به نقل از تجارت نیوز، دامداران کشور این روزها در تأمین نهاده‌های دامی مورد نیاز خود با بحرانی دست و پنجه نرم می‌کنند که این بحران به‌ویژه در چهار ماه اخیر و پس از جنگ ۱۲ روزه، شدت گرفته است. سرنخ کمبود و بی ثباتی قیمت نهاده‌های دامی را از هر سو که پیگیری کنیم به معدودی انحصارگر ختم می‌شود که از این بحران برای خود سود کلان و برای دامداران و مردم زیان روی زیان و گرانی پشت گرانی ایجاد می‌کنند.
وزارت جهاد کشاورزی وعده داده بود که با سیستمی کردن تأمین و توزیع نهاده بساط سودجویی را از بازار نهاده‌های دامی برچیند اما اکنون روشن شده است که تا زمانی که بساط انحصار از این بازار جمع نشود سامانه بازارگاه و هر سامانه دیگری که راه اندازی شود خود به بخشی از مشکل تبدیل می‌شود چرا که وقتی تأمین کننده اصلی نهاده کشور یک برند مشهور باشد می‌تواند سود خود را به دلخواه با عرضه‌های مهندسی شده و محدود و غیرمنظم و بی پاسخ گذاشتن تقاضا افزایش دهد.
بازارگاه دامداران را مأیوس کرده است
فریبرز امجد یکی از دامداران فعال در حوزه گاو شیری با اشاره به کمبودهای سامانه بازارگاه می‌گوید: به این سامانه امید بسته بودیم ولی دامداران را مأیوس کرده است. اگر دامدار کد یکتا داشته باشد می‌تواند از بازارگاه اندکی از نیاز خود را تأمین کند. مثلاً برای یک دامداری به ازای هر ۱۰۰ رأس گاو، تأمین نهاده از بازارگاه به قیمت مصوب برای ۴۰ تا ۵۰ رأس گاو امکان‌پذیر است و دامداران برای تأمین نهاده‌های مورد نیاز ۵۰ تا ۶۰ رأس دیگر باید دست به دامن دلالان شوند. دلالان هم هر روز یک قیمت جدید برای نهاده‌ها وضع می‌کنند بدون آنکه هیچ نهاد مسئولی در این زمینه نظارتی داشته باشد.
وی تأکید می‌کند: در بازار غیررسمی، دلالان به وفور دسترسی به نهاده‌ها دارند و قیمت‌ها را نیز خودشان به دلخواه تعیین می‌کنند. وقتی واردات نهاده‌های دامی در انحصار یک برند مشهور است، مشخص است که دلالان از چه مسیری نهاده‌ها را تأمین می‌کنند.
بعضی کارخانجات خوراک دام هم دلالی نهاده می‌کنند
یکی دیگر از دامداران نیز با انتقاد از فقدان نظارت در بازار نهاده‌ها می‌گوید: در آشفته‌بازاری که برای نهاده‌های دامی به وجود آمده، برخی کارخانجات تولید خوراک دام نیز از مسیر اصلی خود خارج شده‌اند. این واحدها که باید نهاده‌ها را به خوراک دام تبدیل کنند، به‌دلیل سود سرشار بازار آزاد، به دلالی روی آورده‌اند وبه‌جای تولید خوراک، نهاده را دست به دست می‌فروشند که بی‌دردسرتر و پرسودتر است.
گرانی نهاده‌ها بهانه‌ی گرانی گوشت شده است
وی می‌افزاید: قیمت هر کیلو ذرت ۴ ماه پیش ۱۴ هزار تومان بوده و الان ۲۷ هزار تومان است، قیمت جو ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان بوده و اکنون ۲۳ هزار و ۱۰۰ تومان است. به دلیل افزایش شدید قیمت گوشت، پرواربندی‌ها و دامپروری‌ها در سود هستند و دلالان گوشت هم به بهانه افزایش قیمت نهاده‌ها، قیمت گوشت را به شدت افزایش داده‌اند و این پاس گلی است که انحصارگران نهاده‌ها به دلالان گوشت داده‌اند.
بررسی‌های میدانی حاکیست افزایش افسارگسیخته قیمت نهاده‌ها، دامداران شیری را در تنگنای جدی قرار داده است. دامداران برای حفظ دام‌ها و ادامه تولید، ناگزیرند نهاده‌ها را هر روز گران‌تر بخرند. برخی نیز برای جبران کمبود، به استفاده از خوراک‌هایی همچون تفاله گوجه، تفاله سیب و تفاله چغندر روی آورده‌اند اما این اقلام نمی‌توانند سهم قابل‌توجهی در جیره غذایی دام داشته باشند و جو، ذرت، کلزا و کنجاله سویا همچنان اصلی‌ترین اقلام مصرفی هستند و بازار این نهاده‌ها زیر سایه انحصار و رانت، پر از فرصت برای سودجویان است.
رواج تخلف و اخذ مبالغ پشت فاکتور
حسن ابراهیمی، کارشناس کشاورزی نیز از رواج تخلفات در تأمین نهاده‌های دامی انتقاد کرده و می‌گوید: همین الان که نهاده‌های دامی در سامانه بازارگاه عرضه می‌شود حداقل ۳۰ درصد از دامداران پشت فاکتور اخذ می‌شود! چه کسی به واردکنندگان و شرکت‌ها اجازه چنین کاری را می‌دهد؟ چه کسی این جرأت را به آنان داده است که با سرنوشت تولید و امنیت غذایی کشور این گونه بازی کنند؟
زیان غیرموجه دامداران تولیدکننده شیر
وی می‌افزاید: علاوه بر گرانی نهاده‌ها، قیمت پایین محصولات تولیدی دامداران نیز به معضلی بزرگ تبدیل شده است. قیمت شیرخام ابتدای سال ۲۳ هزار تومان تصویب شد. از آن زمان تاکنون قیمت نهاده‌های دامی چقدر نوسان داشته است؟ قیمت لبنیات چند بار افزایش یافته است؟ با تمام این اتفاقات، قیمت شیرخام چرا باید ثابت بماند؟
به گفته ابراهیمی، دامداران طی ماه‌های اخیر بارها به تشکل‌های صنفی مراجعه کرده و اعتراض خود را نسبت به این وضعیت اعلام کرده‌اند. وی تأکید می‌کند: آنالیزها و بررسی‌های ما نشان می‌دهد که قیمت شیرخام در حال حاضر بدون لحاظ سود دامدار ۳۰ هزار تومان در هر کیلوگرم و با لحاظ ۱۰ درصد سود دامداران ۳۳ هزار تومان است و دامدار تولید خود را ۱۰ هزار تومان زیر قیمت می‌فروشد.
هم قیمت شدن قیمت دام سبک و سنگین
ابراهیمی در ادامه می‌افزاید: همیشه میان قیمت گوشت گوساله و گوسفندی حدود ۱۰۰ هزار تومان اختلاف وجود داشت و گوشت گوسفندی گران‌تر بود اما شرایط نابسامان و بحرانی فعلی موجب شده قیمت گوشت گوساله نیز به اندازه قیمت گوشت دام سبک رشد کند و هم‌اکنون قیمت هر کیلوگرم گوشت دام سبک و سنگین ۳۰۰ تا ۳۲۰ هزار تومان است. قیمتی که در حال حاضر در بازار مطرح است نرخ واقعی نیست چرا که وقتی دامدار گوشت را بین ۳۰۰ تا ۳۲۰ هزار تومان عرضه می‌کند، قیمت این کالا برای مصرف‌کنندگان باید بین ۶۰۰ تا ۶۵۰ هزار تومان باشد اما همانطور که می‌بینیم نرخ آن به بالای یک میلیون تومان رسیده است و در این میان دلال و واسطه و قصاب سود کلان می‌برند.
به این ترتیب سودجویی انحصارگران نهاده، از واردات نهاده‌های دامی آغاز می‌شود و تا سفره مردم ادامه پیدا می‌کند. این درحالیست که سالهاست انحصار واردات نهاده‌ها در اختیار معدودی شرکت خاص است که با نفوذ و نقش آفرینی در بازار، عملاً مسیر عرضه را کنترل و مهنسی می‌کنند و مشخص نیست این انحصار، که بازار نهاده‌ها را بی‌ثبات کرده و دامداران را از تولید و سفره مردم را کوچک‌تر کرده، چه زمانی پایان خواهد یافت.