به گزارش اکو اقتصاد، اختتامیه رویداد «پتروفن ۱۴۰۴» با حضور مدیران، فعالان، پژوهشگران و شرکتهای دانشبنیان صنعت پتروشیمی به میزبان هلدینگ خلیج فارس در پژوهشگاه صنعت نفت برگزار شد؛ رویدادی که اینبار بیش از هر دوره دیگری زیر سایه بحث «هوشمندسازی و آیندهنگری» شکل گرفت. در این مراسم، حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان رئیسجمهور، سخنانی ایراد کرد که محور اصلی آن «تغییر پارادایم صنعت پتروشیمی و الزام حرکت به سوی اقتصاد دانشبنیان» بود؛ تغییری که از نگاه او نه یک انتخاب لوکس، بلکه تنها مسیر بقا در این صنعت بهشمار میرود.
افشین در آغاز سخنان خود با یادآوری استعارهای که سال گذشته نیز در همین رویداد مطرح کرده بود استعارهای درباره شیر و آهو که برای بقا میدوند گفت: «امروز دیگر فقط دیدن کافی نیست؛ آینده باهوش است و برنده کسی است که زودتر بفهمد، زودتر تصمیم بگیرد و زودتر بسازد.» او پتروفن را «صحنه همین لحظه» دانست؛ لحظهای که صنعت پتروشیمی ایران به گفته او وارد فاز «فهمیدن» شده است؛ فهمیدن اینکه قدرت آینده نه در تعداد مخازن و نه در ارتفاع برجهای تقطیر، بلکه در عمق دادهها، سرعت تصمیمگیری و جسارت نوآوری نهفته است.
ورود به عصر «فهمیدن قبل از رسیدن آینده»
معاون علمی رئیسجمهور توضیح داد: ایران در دو دهه گذشته مسیر توسعه علم و فناوری را با جدیت پیموده و زیرساختهای ارزشمندی شامل دانشگاههای قدرتمند، شرکتهای دانشبنیان و زیستبوم نوآوری فعال شکل گرفته است. با این حال به گفته او، امروز مرحله جدیدی آغاز شده است؛ مرحلهای که علم دیگر برای مقاله نیست، بلکه برای خلق ارزش اقتصادی است.
افشین تاکید کرد: در این مرحله، بنگاههای بزرگ کشور بهویژه هلدینگهای پتروشیمی نقش موتور محرک اقتصاد را برعهده دارند. او تصریح کرد: هلدینگهایی مانند خلیج فارس باید نقش پیشران نوآوری زنجیره ارزش را بهطور کامل ایفا کنند. زمان تولید صرف گذشته است؛ اکنون دوره ساخت ارزش افزوده واقعی و کاهش خامفروشی است.
وی با اشاره به تجارب جهانی افزود: شرکتهای بزرگ دنیا سالهاست مسیر حرکت از «تولیدمحور» به «تفکر استراتژیک» را دنبال میکنند؛ مسیری که در آن تحقیق و توسعه، تحلیل داده، فناوریهای سبز، اقتصاد چرخشی و هوش مصنوعی بخش جداییناپذیر تصمیمات کلان صنعتی شدهاند. افشین تأکید کرد: «در معاونت علمی کنار صنعت ایستادهایم، نه در مقام ناظر، بلکه شریک استراتژیک.»
صندوق جسورانه خلیج فارس؛ نماد ورود صنعت به قلب نوآوری
افشین یکی از تحولات مهم سالهای اخیر در صنعت پتروشیمی را ایجاد صندوق سرمایهگذاری جسورانه صنعتی در هلدینگ خلیج فارس دانست؛ صندوقی که به گفته او، با سرمایه اولیه یک همت آغاز شده و اکنون مسیر پنجهمتی شدن را طی میکند. او این اقدام را «ورود هلدینگ به قلب نوآوری» توصیف کرد؛ جایی که استارتاپها، شرکتهای دانشبنیان و فناوریهای بار اول در کنار خط تولید قرار میگیرند و به بخشی از موتور رشد صنعت تبدیل میشوند.
به اعتقاد افشین، این تغییر رویکرد، اولین گام برای گذار از اقتصاد سنتی به اقتصاد دانشبنیان است؛ اقتصادی که در آن مزیت رقابتی نه به حجم تولید، بلکه به کیفیت فناوری و قدرت تحلیل داده وابسته است.
هوش مصنوعی، اقتصاد چرخشی و فناوریهای سبز؛ ضرورتهای غیرقابل اجتناب
معاون علمی و فناوری در ادامه سخنانش به ضرورتهای جدید صنعت اشاره کرد و گفت: جهان پتروشیمی وارد عصر تازهای شده؛ عصری که در آن هوش مصنوعی، اقتصاد چرخشی و فناوریهای سبز دیگر انتخاب نیستند—ضرورتاند.
وی هشدار داد: صنعتی که هوشمندسازی نکند، دیر یا زود به مصرفکننده فناوری دیگران تبدیل خواهد شد. همچنین صنعتی که مسیر اقتصاد چرخشی را طی نکند، سهم بازار آینده را از دست میدهد و صنعتی که از فناوریهای سبز دوری کند، با دیوارهای سخت قانون و محیطزیست جهان برخورد خواهد کرد.
به گفته افشین، مسیر آینده صنعت پتروشیمی از دل هوشمندسازی میگذرد: از پیشبینی خرابی تجهیزات تا بهینهسازی مصرف انرژی، از تحلیل دادههای فرایندی تا طراحی محصولات جدید مبتنی بر هوش مصنوعی. او تأکید کرد که این تحولات نباید در حد پروژههای نمادین بماند، بلکه باید در مقیاس واقعی و در سطح هلدینگ اجرا شود.
دگرگونی در حکمرانی صنعتی با تکیه بر داده
افشین یکی از نکات مهم سخنان خود را به موضوع حکمرانی دادهمحور اختصاص داد و توضیح داد که صنعت پتروشیمی برای بقا در آینده باید به سمت تصمیمگیری مبتنی بر داده حرکت کند؛ چراکه «قدرت آینده در عمق داده است.» او خطاب به مدیران پتروشیمی تأکید کرد که رقابتهای آینده صنعتی نه بر سر خوراک ارزان یا توسعه فیزیکی، بلکه بر سر دسترسی به داده، تحلیل داده و استفاده از داده برای خلق ارزش خواهد بود.
وی گفت: اگر در گذشته برجهای تقطیر نماد قدرت بودند، امروز داشبوردهای داده و مدلهای هوش مصنوعی نماد قدرتاند. افشین تاکید کرد که صنعت پتروشیمی ایران باید هرچه سریعتر این تغییر را درک کند، زیرا سرعت تحول جهانی بسیار زیاد است.
چالشها؛ اما امید به آینده
افشین با اذعان به اینکه صنعت پتروشیمی ایران با چالشهایی مانند فناوری قدیمی، تحریم و فرسودگی برخی تجهیزات مواجه است، گفت: در آغاز همیشه سختی هست. صنعت ما کهنه است، تکنولوژیمان کهنه است، تحریم هستیم، اما باید جنگید. نوآوری دیگر انتخاب لوکس نیست—شرط بقاست.
او تأکید کرد که صنعت پتروشیمی ایران ظرفیتهای عظیمی دارد و اگر مسیر هوشمندسازی و نوآوری را با سرعت دنبال کند، میتواند نهتنها در منطقه، بلکه در سطح جهانی صاحب نقش راهبردی شود.
پایان با یک پیام روشن
معاون علمی رئیسجمهور سخنان خود را با جملهای که آن را «تکمیل حرف سال گذشته» خواند، پایان داد: «آینده باهوش است و برنده، کسی است که پیش از آینده، باهوش شدن را آغاز کند.»
وی در پایان تأکید کرد: پتروفن فقط یک رویداد نیست، بلکه نشانهای است از اینکه صنعت پتروشیمی ایران تصمیم گرفته آینده را زودتر ببیند و زودتر بسازد.
فاطمه حاج علی