به گزارش اکواقتصاد، قیمت نفت در معاملات روز چهارشنبه در بازارهای آسیایی عمدتاً بدون تغییر باقی ماند، اما در مجموع در مسیر ثبت شدیدترین افت سالانه خود از سال ۲۰۲۰ قرار دارد. سایه سنگین نگرانیها درباره مازاد عرضه جهانی در طول سال ۲۰۲۵ بر بازار نفت حاکم بوده و تنها در مقاطع کوتاهی، ریسکهای ژئوپلیتیک توانستهاند از قیمتها حمایت محدودی به عمل آورند.
در معاملات اخیر، قراردادهای آتی نفت برنت برای تحویل در ماه مارس در سطح ۶۱.۲۷ دلار به ازای هر بشکه معامله شد و تغییر محسوسی نداشت. همچنین قراردادهای آتی نفت خام وست تگزاس اینترمدیت (WTI) نیز با قیمت ۵۷.۸۹ دلار در هر بشکه تقریباً ثابت بود. این ثبات نسبی روزانه، در تضاد آشکار با عملکرد سالانه بازار نفت قرار دارد؛ عملکردی که از فشارهای عمیق ساختاری بر بازار حکایت میکند.
بر اساس دادههای موجود، نفت برنت در آستانه پایان سال ۲۰۲۵ حدود ۱۸ درصد افت سالانه را تجربه کرده و نفت WTI نیز در مسیر کاهش قیمتی نزدیک به ۲۰ درصد قرار دارد. این میزان افت، بیشترین کاهش درصدی سالانه قیمت نفت از زمان شوک تقاضای جهانی ناشی از همهگیری کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۰ به شمار میرود؛ دورهای که بازار انرژی با سقوط بیسابقه مصرف و اختلالات گسترده اقتصادی مواجه شده بود.
مازاد عرضه؛ عامل اصلی فشار بر بازار نفت
براساس این گزارش، ریشه اصلی این افت سنگین قیمتها را باید در نگرانیهای فزاینده درباره مازاد عرضه جهانی جستوجو کرد. در مرکز این نگرانیها، سیاستهای تولیدی ائتلاف اوپکپلاس قرار دارد؛ ائتلافی متشکل از کشورهای عضو اوپک و تولیدکنندگان بزرگی مانند روسیه که طی سالهای اخیر نقش کلیدی در مدیریت عرضه و حمایت از قیمتها ایفا کرده است.
اوپکپلاس در سالهای ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ با اجرای کاهشهای قابلتوجه تولید، تلاش کرد تعادل بازار را حفظ کند و مانع از سقوط قیمتها شود. اما در سال ۲۰۲۵، این گروه بهتدریج مسیر متفاوتی را در پیش گرفت و کاهشهای داوطلبانه تولید را تعدیل کرد. نتیجه این تصمیم، بازگشت تدریجی بشکههای بیشتر به بازاری بود که پیش از آن نیز از نظر عرضه در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار داشت.
افزایش عرضه اوپکپلاس همزمان شد با تداوم تولید بالا در کشورهای غیرعضو این ائتلاف، بهویژه ایالات متحده، برزیل و کانادا. این در حالی است که رشد تقاضای جهانی نفت، بهخصوص در اقتصادهای بزرگ، کمتر از پیشبینیهای اولیه بود. کندی رشد اقتصادی در چین، سیاستهای انقباضی پولی در کشورهای توسعهیافته و گسترش استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر، همگی عواملی بودند که از شتاب تقاضا کاستند.
ترکیب این عوامل موجب شد بازار نفت در بخش عمدهای از سال ۲۰۲۵ با مازاد عرضه مواجه باشد و ذخایر نفتی در بسیاری از کشورها افزایش یابد؛ وضعیتی که بهطور طبیعی فشار نزولی بر قیمتها وارد کرد.
چشم بازار به نشست اوپکپلاس
اکنون توجه سرمایهگذاران و فعالان بازار به نشست آتی اوپکپلاس معطوف شده است؛ نشستی که قرار است در تاریخ ۴ ژانویه بهصورت ویدئوکنفرانس برگزار شود. در این نشست، تولیدکنندگان درباره وضعیت فعلی بازار و سیاستهای تولید برای اوایل سال ۲۰۲۶ گفتوگو خواهند کرد.
بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که اگر نشانههای روشنی از تداوم مازاد عرضه مشاهده شود، اوپکپلاس ممکن است ناچار به بازنگری در برنامه افزایش تولید خود شود. با این حال، اختلافنظر میان اعضا بر سر سهم بازار و سطح مطلوب قیمت نفت، تصمیمگیری را پیچیده کرده است.
ریسکهای ژئوپلیتیک؛ حمایتهای کوتاهمدت و ناپایدار
در طول سال ۲۰۲۵، ریسکهای ژئوپلیتیک بارها موجب نوسانات کوتاهمدت در قیمت نفت شدند، اما این عوامل نتوانستند روند نزولی کلی بازار را تغییر دهند. حملات به زیرساختهای انرژی روسیه در جریان جنگ اوکراین، بهطور مقطعی نگرانیهایی درباره اختلال در عرضه ایجاد کرد و قیمتها را بالا برد.
همچنین تشدید درگیری میان اسرائیل و حماس و افزایش تنشها میان آمریکا و ایران، بار دیگر احتمال اختلال در جریان نفت خاورمیانه را در کانون توجه قرار داد. از سوی دیگر، تنشهای سیاسی میان واشنگتن و کاراکاس نیز ابهاماتی درباره آینده صادرات نفت ونزوئلا ایجاد کرد و در مقاطعی به رشد قیمتها انجامید.
با این حال، این ریسکهای عرضه در اغلب موارد تحتالشعاع روایت غالب بازار یعنی وفور عرضه جهانی و افزایش ذخایر نفتی قرار گرفتند و اثر آنها دوام چندانی نداشت.
در تازهترین تحولات ژئوپلیتیک، امارات متحده عربی اعلام کرده است که پس از تشدید اختلافات با متحد خود در خلیج فارس، عربستان سعودی، بر سر عملیات نظامی در یمن، تصمیم به خروج نیروهایش از این کشور جنگزده گرفته است. عربستان سعودی و امارات هر دو از اعضای کلیدی اوپک محسوب میشوند و هرگونه تنش میان آنها میتواند پیامدهایی برای هماهنگی درون این ائتلاف داشته باشد.
چشمانداز بازار نفت
در مجموع، بازار نفت در پایان سال ۲۰۲۵ با ترکیبی از چالشهای ساختاری، مازاد عرضه و عدم قطعیتهای ژئوپلیتیک روبهرو است. تا زمانی که نشانههای روشنی از بهبود تقاضای جهانی یا تغییر معنادار در سیاستهای تولیدی اوپکپلاس مشاهده نشود، بسیاری از کارشناسان انتظار دارند فشار بر قیمتها ادامه یابد و بازار همچنان در مسیر نوسانی و محتاطانه حرکت کند.