به گزارش اکو اقتصاد، بانک تجارت گزارش فعالیت هشت‌ماهه منتهی به پایان آبان ۱۴۰۴ را منتشر کرده است؛ گزارشی که در آن جزئیات درآمدهای عملیاتی، ترکیب تسهیلات، وضعیت سپرده‌ها و هزینه‌های مالی بانک تشریح شده و تصویر نسبتاً شفافی از عملکرد این بانک در سال جاری ارائه می‌شود. ارقام این گزارش نشان می‌دهد بانک تجارت در کنار حفظ رشد درآمد تسهیلات، در مدیریت هزینه سود سپرده‌ها و توسعه سایر منابع درآمدی نیز رویکردی کنترل‌شده و مرحله‌ای در پیش گرفته است.
در بخش درآمدهای عملیاتی، مهم‌ترین سرفصل همچنان «درآمد تسهیلات اعطایی» است. بر اساس اطلاعات منتشرشده، بانک تجارت از ابتدای سال مالی تا پایان آبان‌ماه حدود ۷۰۸ هزار میلیارد ریال، معادل حدود ۷۱ هزار میلیارد تومان، درآمد از محل تسهیلات کسب کرده است. این عدد نسبت به اندازه پرتفوی تسهیلات بانک و شرایط رقابتی شبکه بانکی، نشان‌دهنده نقش پررنگ تسهیلات در ساختار درآمدی بانک است. در کنار آن، ۳۱ هزار میلیارد ریال درآمد سپرده‌گذاری، ۱۶ هزار میلیارد ریال درآمد ناشی از اوراق بدهی، بیش از ۳۱ هزار میلیارد ریال درآمد سرمایه‌گذاری‌ها و حدود ۲۳۳ هزار میلیارد ریال درآمد کارمزد در صورت‌های مالی ثبت شده است. ترکیب این اقلام، تنوع نسبی سبد درآمدی بانک را نشان می‌دهد.
یکی از شاخص‌هایی که معمولاً در تحلیل عملکرد بانک‌ها مورد توجه قرار می‌گیرد، فاصله میان درآمد تسهیلات و هزینه سود سپرده‌هاست. در گزارش آبان‌ماه بانک تجارت، مجموع سود پرداختی به سپرده‌های سرمایه‌گذاری از ابتدای سال تا پایان این ماه حدود ۶۷۳ هزار میلیارد ریال اعلام شده است. مقایسه این رقم با درآمد ۷۰۸ هزار میلیارد ریالی تسهیلات نشان می‌دهد تراز بانک در هشت‌ماهه نخست سال مثبت بوده و به گفته محاسبات ارائه‌شده، این تراز در سطح بیش از ۳.۵ هزار میلیارد تومان قرار دارد. در آبان‌ماه نیز تراز مثبت، هرچند با فاصله کمتری نسبت به ماه‌های قبل، حفظ شده است.
در جزئیات تسهیلات اعطایی، نکته قابل توجه سهم بالای عقد مرابحه در سبد تسهیلات بانک است. از مجموع حدود ۷۱ هزار میلیارد تومان درآمد تسهیلات، نزدیک به ۵۵ درصد آن – حدود ۳۹ هزار میلیارد تومان – از محل تسهیلات مرابحه حاصل شده است. این نوع تسهیلات به دلیل انعطاف در کاربرد و امکان استفاده در طیف گسترده‌ای از نیازهای خرد و بنگاهی، در سال‌های اخیر جایگاه مهمی در شبکه بانکی پیدا کرده و داده‌های بانک تجارت نیز همین روند را تأیید می‌کند.
پس از مرابحه، مشارکت مدنی دومین رکن مهم درآمد تسهیلاتی بانک است. طبق ارقام گزارش، حدود ۱۸ درصد از درآمد تسهیلات – معادل ۱۲.۴ همت – به مشارکت مدنی اختصاص دارد. این نوع تسهیلات عمدتاً در پروژه‌های تولیدی، صنعتی و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد و به دلیل ماهیت مشارکتی، می‌تواند در رشد فعالیت‌های مولد اقتصاد نقش داشته باشد. سایر عقود از جمله فروش اقساطی، جعاله، سلف، اجاره به شرط تملیک، خرید دین، تسهیلات ارزی، قرض‌الحسنه و تسهیلات متفرقه نیز هر یک سهمی در پرتفوی بانک دارند و در مجموع به تنوع سبد تسهیلات کمک می‌کنند.
در بخش سپرده‌گذاری نزد سایر بانک‌ها، گزارش نشان می‌دهد مانده سپرده‌ها در پایان آبان نسبت به ماه قبل کاهش یافته و از حدود ۹۸۰ هزار میلیارد ریال به ۸۳۱ هزار میلیارد ریال رسیده است. این جابه‌جایی می‌تواند نشانه استفاده بیشتر بانک از منابع برای تأمین تسهیلات یا مدیریت بهتر نقدینگی باشد. در مقابل، موجودی سرمایه‌گذاری در اوراق بدهی دولتی افزایش پیدا کرده و از ۱۰۳ هزار میلیارد ریال در پایان مهر به ۱۴۲ هزار میلیارد ریال در پایان آبان رسیده است؛ تغییری که حاکی از تقویت سهم اوراق کم‌ریسک در سبد دارایی‌های درآمدزای بانک است.
سرمایه‌گذاری بانک در سهام شرکت‌ها نیز در سطح نسبتاً ثابتی قرار دارد. جمع سرمایه‌گذاری‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت در پایان مهر حدود ۴۳۶ هزار میلیارد ریال بوده که در پایان آبان با کاهش جزئی به ۴۳۳ هزار میلیارد ریال رسیده است. این کاهش محدود نشان می‌دهد بانک تجارت در بازار سرمایه رویکردی محافظه‌کارانه و تدریجی را در پیش گرفته و از نوسان‌های شدید پرهیز کرده است.
در حوزه هزینه‌ها، علاوه بر هزینه سود سپرده‌ها، «هزینه‌های مالی» نیز در گزارش تفکیک شده است. مجموع هزینه‌های مالی مرتبط با تسهیلات دریافتی از سایر بانک‌ها، بانک مرکزی و سایر اقلام مالی تا پایان آبان حدود ۳۲ هزار میلیارد ریال اعلام شده است. با توجه به حجم دارایی‌ها و سپرده‌ها، این رقم در مقایسه با درآمدهای عملیاتی قابل مدیریت ارزیابی می‌شود و نشان می‌دهد هزینه استقراض و تأمین مالی از سایر منابع، فشار غیرمعمولی بر صورت‌های مالی بانک وارد نکرده است.
وضعیت سپرده‌ها نیز بخش مهم دیگری از این گزارش است. مانده سپرده‌های سرمایه‌گذاری بانک تجارت در ابتدای دوره حدود ۱۰.۸ میلیون میلیارد ریال بوده که در پایان آبان به بیش از ۱۱.۳ میلیون میلیارد ریال رسیده است. این رشد نشان می‌دهد بانک توانسته ضمن تسویه بخشی از سپرده‌ها، جذب منابع جدید را ادامه دهد و در مجموع مانده سپرده‌ها را افزایش دهد. در میان انواع سپرده‌ها، سپرده‌های بلندمدت یک‌ساله و سه‌ساله سهم قابل توجهی از سود پرداختی را به خود اختصاص داده‌اند که با سیاست‌های بانک در جذب منابع پایدار همسو است.
گزارش فعالیت هشت‌ماهه بانک تجارت، تصویری از یک بانک در حال تثبیت تراز عملیاتی و حرکت به سمت تنوع بیشتر درآمدها ارائه می‌دهد. سهم بالای تسهیلات مرابحه و مشارکت مدنی در درآمد تسهیلات، رشد درآمدهای کارمزدی و تدوین سبدی متشکل از اوراق بدهی، سرمایه‌گذاری‌ها و سپرده‌گذاری‌های هدفمند، همگی نشانه‌هایی از تلاش برای تقویت ساختار درآمدی بانک است. در عین حال، حفظ تراز مثبت میان درآمد تسهیلات و هزینه سود سپرده‌ها و کنترل هزینه‌های مالی، زمینه را برای بهبود سودآوری در ادامه سال فراهم می‌کند. با توجه به حجم گسترده سپرده‌ها و شبکه بزرگ مشتریان بانک تجارت، ادامه همین روند می‌تواند شرایطی فراهم آورد که بانک در ماه‌های آتی نیز عملکردی مشابه یا بهتر از دوره فعلی به ثبت برساند.