به گزارش اکو اقتصاد، اقتصاد با فشارهای تورمی مستمر مواجه بوده و رفتار مالی خانواده ها و بنگاههای مالی دستخوش تغییراتی عمیق میشود که کاهش قدرت خرید، افول اعتماد به ابزارهای سنتی پسانداز و افزایش نااطمینانی نسبت به آینده از جمله پیامدهای این شرایط است. در این زمان بیمه بهعنوان ابزار مدیریت ریسک و تثبیت مالی بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا میکند. علیهذا ساختار توزیع بیمه در بسیاری از کشورها به اندازهای کارآمد و گسترده نیست که بتواند در برابر تکانههای تورمی همسو با نیاز جامعه رشد کند. یکی از الگوهایی که در ادبیات سیاستگذاری مالی بهعنوان موتور محرک افزایش ضریب نفوذ بیمه معرفی میشود، الگوی بانک-بیمه (Bancassurance) است که از طریق همافزایی شبکه بانکی و خدمات بیمهای مسیر دسترسی مردم به بیمه را کوتاهتر، سریعتر و کمهزینهتر میکند. پرسش اصلی این است که چرا بانک-بیمه یا بانکداری بیمه ای میتواند در شرایط تورمی نقشی فرای یک مجرای فروش داشته باشد و به عامل گسترش فرهنگ بیمهای و افزایش ضریب نفوذ بیمه تبدیل شود.
باید گفت مردم در دوران تورمی تمایل بیشتری پیدا میکنند که منابع مالی خود را از حالت نقدی خارج کنند و به طرف داراییهایی بروند که ارزش آنها در برابر کاهش ارزش پول حفظ شود. از سوی دیگر شبکه بانکی با گستردگی خود، اعتماد همگانی و قابلیت ارائه محصولات ترکیبی میتوانند بستری فراهم کنند که بیمه بهعنوان بخشی از راهکارهای مدیریت مالی وارد زندگی روزمره افراد شود. الگوی بانک-بیمه بر اساس یک منطق اقتصادی روشن عمل میکند: بانکها مخاطب گسترده، اطلاعات معتبر و مجاری ارتباطی کمهزینه دارند؛ بیمه نیز محصولی است که بدون شبکه توزیع مناسب، رشد نمیکند. ترکیب این دو در شرایطی که هزینههای جستوجوی اطلاعات برای مردم بالا است و تورم قدرت تصمیمگیری بلندمدت را کاهش میدهد، میتواند شکاف بین آگاهی، نیاز و اقدام را کاهش دهد. یکی از مهمترین دلایل اینکه بانکداری بیمه ای را در دوران تورم به یک موتور افزایش ضریب نفوذ بیمه تبدیل میکند، نقش آن در کاهش هزینه مبادله برای مشتریان است. شرایط اقتصادی تورمی که زمان و هزینه برای مردم اهمیت مضاعف پیدا کرده و نااطمینانی رفتار مالی را پیچیدهتر کرده است، مراجعه به چند نهاد مختلف برای دریافت خدمات مالی جذابیت خود را از دست میدهد. وقتی افراد میتوانند در همان زمانی که حسابهای بانکی خود را اداره میکنند، از معتبرترین منابع در مورد بیمههای زندگی، درمان یا سرمایهگذاری مطلع شوند احتمال خرید و اعتماد به بیمه افزایش مییابد. الگوی بانک-بیمه همان نقطهای است که فرآیند تصمیمگیری مالی مردم را یکپارچه میکند و اجازه میدهد بیمه بهعنوان بخشی از سبد مالی خانوار دیده شود. از آن سو شبکه بانکی حجم عظیمی از دادههای مالی مشتریان را در اختیار دارند که در دوران تورمی بهویژه ارزشمند است زیرا الگوهای رفتاری مردم را بهطور دقیق نشان میدهد. استفاده از این دادهها میتواند به طراحی محصولات بیمهای متناسب با نیازهای واقعی خانوارها کمک کند. به عنوان نمونه در دورهای که تورم هزینههای درمان را بهشدت افزایش میدهد، بانک-بیمه میتواند بیمهنامههای درمان تکمیلی یا محصولات پوشش ریسکهای خاص را هدفمند و متناسب با درآمد مشتری پیشنهاد دهد. این نوع پیشنهادهای شخصیسازیشده بهدلیل رابطه مستقیم با شرایط اقتصادی مشتری، احتمال پذیرش را افزایش میدهد و موجب رشد ضریب نفوذ بیمه میشود.
یکی دیگر از کارکردهای بانکداری بیمه ای در شرایط تورمی تقویت اعتماد همگانی است. حتی در دورههایی که با بیثباتی اقتصادی همراه است و اعتماد مردم به نهادهای مختلف را تضعیف میکند، شبکه بانکی همچنان یکی از پایدارترین نقاط اتکا برای خانواده هاست. صنعت بیمه زمانی رشد میکند که مردم احساس کنند ریسکها در آینده مدیریتشده و قابل پیشبینیاند و این احساس زمانی ایجاد میشود که مجرای ارائه بیمه معتبر و قابل اتکا باشد. همکاری شبکه بانکی و شرکتهای بیمه گر یک سازوکار اعتمادسازی ایجاد میکند که در دوره فشار تورمی نقش آن دوچندان میشود. مشتریان وقتی بیمهنامه را از بانک خود دریافت میکنند احساس میکنند فرآیند نظارت و اعتبارسنجی بر آن قویتر است و ریسک خطا و سوءاستفاده کاهش یافته است. همچنین الگوی بانک-بیمه میتواند در دوران تورم نقش مهمی در مدیریت نقدینگی و هدایت رفتارهای پساندازی ایفا کند. بیمههای عمر و سرمایهگذاری که همراه با محصولات بانکی ارائه میشوند بهعنوان ابزارهای شبهپساندازی عمل میکنند و میتوانند بخشی از نقدینگی سرگردان جامعه را به سمت محصولات مالی بلندمدت هدایت کنند. این فرآیند هم برای اقتصاد کلان کشور مفید است و هم برای خانواده ها نیز نقش یک سپر محافظتی ایجاد میکند که در طول زمان ثبات مالی آنها را در برابر شوکهای اقتصادی تقویت میکند. بانک-بیمه قادر است این ابزارهای پساندازی را با اولویتبندی دقیق و متناسب با ریسکپذیری مشتریان عرضه کند و این موضوع در شرایط تورمی که مردم بهدنبال امنیت مالی بیشتری هستند، جذابیت قابل توجهی دارد.
نگاه دیگری که اهمیت بانک-بیمه را در شرایط تورمی برجسته میکند، بهینهسازی هزینههای بیمه گران و بهبود کارایی شبکه فروش است. هزینههای عملیاتی شرکتهای بیمه گر در دوره تورم افزایش مییابد و نگهداشت شبکه فروش سنتی دشوارتر میشود. بانکداری بیمه ای با استفاده از ظرفیت موجود شعب، نیروی انسانی و زیرساختهای بانکی، هزینه ورود شرکتهای بیمه گر به بازار را کاهش میدهد و اجازه میدهد خدمات بیمه با قیمت مناسبتر و دسترسی بیشتر عرضه شود. نتیجه این فرآیند، افزایش پوشش بیمهای در سطح جامعه و ارتقای ضریب نفوذ بیمه است.
لذا با در نظر گرفتن تمام این عوامل مبرهن است که الگوی بانکداری بیمه ای علاوه بر یک مجرای معتبر توزیع و فروش، یک راهبرد توسعهای است که در اقتصادهای تورمی میتواند شکاف بین مردم و خدمات بیمهای را پر کند. این الگو در واقع پلی میان نیازهای فوری مردم برای حفاظت مالی و ظرفیتهای زیرساختی نظام بانکی است. تلفیق این دو حوزه بهویژه در دورههایی که فشار تورمی تصمیمگیری مالی را دشوار میکند، میتواند مسیر رشد بیمه را شتاب بخشد و بیمه را از یک خدمت کمتقاضا به یک ضرورت اجتماعی تبدیل کند. همچنین باید تاکید کرد الگوی بانک-بیمه بهدلیل سه ویژگی کلیدی خود شامل دسترسی گسترده و کمهزینه، اعتماد اجتماعی بالا و امکان شخصیسازی خدمات مبتنی بر داده، میتواند در دوران تورمی به نیروی محرّک افزایش ضریب نفوذ بیمه تبدیل شود. وجه برجسته این الگو، سازگاری آن با نیازهای واقعی مردم و امکان ارائه محصولاتی است که علاوه بر کاهش ریسک، بخشی از راهبردهای مالی در برابر تورم بهشمار میآیند. آینده صنعت بیمه در شرایط تورمی در گروی آن است که چه اندازه بتواند این همافزایی میان شبکه بانکی و بیمه گران را تقویت و از آن بهعنوان یک سکوی توسعه استفاده کند.
دکتر وحید نوبهار
عضو رسمی انجمن بین المللی بیمه گران مهندسی