به گزارش اکو اقتصاد،کاهش سهمیه برق و گاز واحدهای فولادی در فصل اوج مصرف، زنجیره تولید را مختل کرده و تبعات آن به شکل کاهش عرضه و افزایش محسوس قیمت در بازار داخلی خود را نشان داده است.
ایران با ظرفیت اسمی تولید بیش از ۳۰ میلیون تن فولاد در سال، چهارمین کشور بزرگ تولیدکننده فولاد خام در آسیا محسوب می‌شود. اما این ظرفیت روی کاغذ در سال‌های اخیر به‌طور کامل بالفعل نشده است. کارشناسان می‌گویند علت اصلی این مسئله، کمبود زیرساخت‌های انرژی و اولویت‌دهی به مصرف خانگی در فصول سرد و گرم سال است. واحدهای فولادسازی که وابستگی شدیدی به انرژی دارند، به‌ویژه در کوره‌های قوس الکتریکی و واحدهای احیای مستقیم، در زمان محدودیت گاز و برق عملاً ناچار به کاهش ظرفیت یا توقف خطوط می‌شوند.
بر اساس آمار انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، میزان تولید فولاد خام کشور در سه‌ماهه گذشته بیش از ۱۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته است. برخی از کارخانه‌های بزرگ اعلام کرده‌اند که تنها با ۵۰ تا ۶۰ درصد ظرفیت واقعی خود فعالیت می‌کنند. این افت تولید، نه‌تنها بر صادرات تأثیر منفی گذاشته بلکه بازار داخلی را نیز با کمبود مواجه کرده است.
بازار فولاد در ایران به‌طور سنتی تابع عرضه و تقاضاست. کاهش عرضه ناشی از محدودیت تولید، به‌سرعت بر نرخ‌ها اثر گذاشته است. طی دو ماه اخیر، قیمت هر تن میلگرد در بورس کالا حدود ۲۰ درصد افزایش یافته و در بازار آزاد نیز رشد بیشتری به ثبت رسانده است. فعالان بازار معتقدند اگر محدودیت انرژی ادامه یابد، احتمال جهش دوباره قیمت‌ها وجود دارد و این روند به‌ویژه در بخش مسکن و پروژه‌های عمرانی فشار مضاعفی بر مصرف‌کنندگان خواهد گذاشت.
کاهش تولید فولاد تنها مشکل واحدهای نهایی نیست، بلکه زنجیره بالادست از جمله تولیدکنندگان آهن اسفنجی و گندله نیز با افت تولید روبه‌رو می‌شوند. این موضوع در نهایت موجب افزایش هزینه‌های تولید و کاهش بهره‌وری کل صنعت خواهد شد. بسیاری از واحدهای کوچک و متوسط معدنی و فولادی هشدار داده‌اند که در صورت تداوم وضعیت، امکان تعطیلی کامل برخی خطوط وجود دارد.
وقتی تولید فولاد به دلیل کمبود انرژی محدود می‌شود، بازار داخلی به‌سرعت متشنج می‌شود. در چنین شرایطی حتی عرضه‌های بورس کالا هم نمی‌تواند عطش بازار را پاسخ دهد.
از سوی دیگر، کارشناسان اقتصادی هشدار می‌دهند که ادامه این وضعیت، رقابت‌پذیری فولاد ایران در بازارهای جهانی را کاهش خواهد داد. زیرا رقبای منطقه‌ای همچون ترکیه و هند با دسترسی پایدارتر به انرژی و تسهیلات صادراتی، در حال افزایش سهم خود در بازار جهانی هستند.
با توجه به اهمیت فولاد در توسعه اقتصادی کشور، حل بحران انرژی صنایع فولادی نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. ادامه محدودیت‌ها نه‌تنها به کاهش تولید و افزایش قیمت‌ها منجر خواهد شد، بلکه اشتغال مستقیم و غیرمستقیم صدها هزار نفر در زنجیره فولاد را نیز تهدید می‌کند. کارشناسان تأکید دارند که اگر چاره‌اندیشی فوری صورت نگیرد، تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه در بخش فولاد با ابهام جدی مواجه خواهد شد.
زهرا مالمیر