به گزارش اکو اقتصاد، با وجود رشد اسمی چشمگیر شاخص بورس تهران طی دهه گذشته، بررسی ارزش دلاری بازار سهام ایران نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی با کاهش قابل توجه بازده مواجه شده‌اند. ارزش دلاری بورس تهران در سال ۱۴۰۴ حدود ۸۸ میلیارد دلار برآورد شده است؛ رقمی که نسبت به زمان آغاز جنگ خرداد ۱۴۰۲ نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار کاهش یافته و معادل ۳۵ درصد زیان دلاری سرمایه‌گذاران است.
در حالی که بورس تهران در ارزش دلاری کاهش یافته، بازارهای منطقه‌ای خلیج فارس توانسته‌اند رشد واقعی و پایدار داشته باشند:
عربستان سعودی: بورس «تداول» طی ۱۰ سال اخیر ۱۶ درصد بازدهی دلاری واقعی داشته و با عرضه اولیه عظیم سهام آرامکو و جذب سرمایه خارجی، ساختار بازار خود را تقویت کرده است.
امارات متحده عربی: ارزش بازار بورس‌های ابوظبی و دبی بیش از یک تریلیون دلار بوده و بازدهی دلاری بین ۳۰ تا ۱۲۰ درصد را در یک دهه گذشته ثبت کرده‌اند. این بازارها حتی نسبت به بورس‌های اروپایی مانند میلان و مادرید نیز جایگاه بهتری پیدا کرده‌اند.
بازارهای کوچک‌تر: بحرین و مراکش با تمرکز بر اصلاحات ساختاری و ثبات اقتصادی، رشد پایدار را تجربه کرده‌اند، هرچند به دلیل اندازه اقتصادی محدود، رقابت‌پذیری کمتری دارند.
چرا بورس تهران عقب ماند؟
تحلیلگران اقتصادی چند عامل اصلی را برای افت ارزش دلاری بورس تهران برمی‌شمرند:
کاهش شدید ارزش ریال که افت ارزش دلاری شرکت‌ها را به همراه داشت.
تحریم‌ها و محدودیت‌های صادراتی که شرکت‌های بورسی را از بازارهای خارجی دور کرد.
عدم اصلاحات ساختاری کامل و فقدان جذابیت برای سرمایه‌گذاران خارجی.
تمرکز بر صنایع ریالی به جای صادرات محور یا فناوری محور که رشد دلاری پایدار ایجاد کند.
پیامدهای افت ارزش دلاری
افت ارزش دلاری بورس تهران نه تنها بازده سرمایه‌گذاران را کاهش داده، بلکه پیامدهای کلان اقتصادی نیز به همراه داشته است:
کاهش قدرت جذب سرمایه‌گذاری خارجی و خروج سرمایه داخلی
افت اعتماد عمومی به بازار سهام به عنوان محل سرمایه‌گذاری مطمئن
محدودیت منابع مالی برای توسعه شرکت‌ها و پروژه‌های بزرگ
افزایش ریسک سرمایه‌گذاری و بی‌ثباتی بازار سرمایه
راهکارها برای بازگشت بورس تهران به مسیر رشد
کارشناسان معتقدند که بورس تهران برای رقابت در سطح منطقه و جهان نیازمند اصلاحات گسترده است:
ارتقای شفافیت و ثبات ارزی
توسعه صنایع صادرات محور و فناوری محور
بهبود فضای کسب‌وکار و جذب سرمایه خارجی
بازنگری در سیاست‌های مالی و مقرراتی بازار سرمایه
تجربه موفق بورس‌های منطقه نشان می‌دهد که رشد واقعی و پایدار نتیجه اصلاحات ساختاری، جذب سرمایه خارجی و تنوع‌بخشی اقتصادی است. بدون این اقدامات، افزایش شاخص‌ها به صورت اسمی ممکن است جذابیت بورس برای سرمایه‌گذاران را کاهش دهد و افت ارزش دلاری ادامه یابد.
بورس تهران با وجود رشد اسمی شاخص، در ارزش دلاری عقب مانده و طی دهه گذشته نزدیک به یک سوم سرمایه دلاری خود را از دست داده است. مقایسه با بورس‌های عربستان و امارات نشان می‌دهد که ثبات ساختاری، اصلاحات بازار و تمرکز بر صادرات و فناوری کلید رشد دلاری پایدار در بازار سرمایه است.