به گزارش اکواقتصاد، بازار مسکن ایران این روزها با فشار دوگانهای مواجه است: از یک سو رشد مستمر قیمت خانه، از سوی دیگر محدودیت شدید دسترسی خانوارها به وام مسکن، موجب شده خرید خانه برای بسیاری از متقاضیان به ویژه جوانان به چالشی جدی تبدیل شود. در حالی که قیمت آپارتمان در شهرهای بزرگ همچنان روند صعودی دارد، صف طولانی متقاضیان و نرخ سود بالای تسهیلات، مسیر خانهدار شدن را برای اکثریت دشوار کرده است.
بر اساس آخرین آمار، سقف وام مسکن برای خرید آپارتمان در شهر تهران بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون تومان متغیر است، در حالی که قیمت متوسط یک واحد آپارتمان در پایتخت به مراتب بیشتر است و بسیاری از خانوارها ناچار به پرداخت مابهالتفاوت سنگین از جیب خود هستند. کارشناسان مسکن معتقدند که این اختلاف فاحش بین سقف وام و قیمت واقعی بازار، یکی از اصلیترین دلایل کندی معاملات و کاهش قدرت خرید در بازار مسکن است.
صفهای طولانی متقاضیان دریافت وام مسکن در بانکها و سامانههای مربوطه، از واقعیت تلخ دیگری خبر میدهند: محدودیت منابع و ضوابط سختگیرانه بانکها باعث شده تنها گروه محدودی از خریداران بتوانند از تسهیلات استفاده کنند. بسیاری از زوجهای جوان یا افرادی که برای اولین بار قصد خرید خانه دارند، به دلیل ضوابط سخت و درآمد کافی، حتی موفق به دریافت وام در سقفهای تعیین شده نمیشوند. این موضوع باعث شده بخشی از تقاضا به تعویق بیفتد یا از بازار مسکن خارج شود.
نرخ سود تسهیلات مسکن نیز یکی دیگر از عواملی است که فشار بر خریداران را افزایش داده است. با وجود وعدههای دولتی برای کاهش نرخ سود، سقف سود تسهیلات همچنان بین ۱۸ تا ۲۰ درصد باقی مانده و برای بسیاری از متقاضیان غیرقابل تحمل است. این شرایط باعث شده افراد به جای استفاده از وامهای رسمی، به بازارهای غیررسمی وام یا قرضالحسنه روی بیاورند که هزینه و ریسک بالاتری دارد و بر کل بازار معاملات اثر منفی میگذارد.
تأثیر محدودیت دسترسی به وام مسکن بر بازار معاملات نیز کاملاً مشهود است. گزارشها نشان میدهد تعداد قراردادهای خرید و فروش در ماههای اخیر کاهش یافته و رکود نسبی در معاملات مسکن، به ویژه در واحدهای متوسط و اقتصادی، قابل مشاهده است. در عین حال، بخشهایی از بازار مسکن لوکس یا مناطقی که نقدینگی بیشتری در دست دارند، همچنان فعال باقی ماندهاند. تحلیلگران میگویند این وضعیت باعث افزایش فاصله بین طبقات جامعه در دسترسی به مسکن شده است.
برای بازگرداندن رونق نسبی به بازار مسکن و کمک به خانهدار شدن خانوارها، اصلاح نظام تسهیلات و افزایش سقف وام ضروری است. برخی پیشنهاد میدهند که علاوه بر افزایش سقف وام، نرخ سود نیز کاهش یابد و بستههای حمایتی ویژه برای زوجهای جوان، دانشجویان و کارکنان بخشهای عمومی طراحی شود. این اقدامات میتواند به تعادل بین تقاضای واقعی و عرضه موجود کمک کرده و فشار بر بازار را کاهش دهد.
در عین حال، برخی فعالان بازار مسکن بر این باورند که تنها افزایش سقف وام کافی نیست و دولت باید سیاستهای مکمل مانند عرضه زمین، حمایت از پروژههای ساخت مسکن اجتماعی و تسهیل شرایط دریافت وام را نیز اجرا کند تا اثرگذاری تسهیلات واقعی شود. بدون این اقدامات، خطر افزایش قیمت و گسترش فاصله طبقاتی در دسترسی به مسکن همچنان باقی خواهد ماند.
در نهایت، دسترسی محدود به وام مسکن نه تنها مانع خانهدار شدن متقاضیان شده، بلکه بر کل بازار معاملات اثر منفی گذاشته است. رکود در خرید و فروش، صفهای طولانی و نرخ سود بالا، معادلهای است که بازار مسکن را به سمت توقف نسبی و فشار بر خریداران جوان هدایت میکند و تا زمانی که اصلاحات جدی در سیاستهای تسهیلات مسکن صورت نگیرد، دسترسی خانوارهای متوسط و کمدرآمد به خانه همچنان با مانع جدی مواجه خواهد بود.