به گزارش اکو اقتصاد، بازار سرمایه ایران امروز شنبه ۱۸ مرداد ۱۴۰۴ پس از مدت‌ها، روزی نسبتا مثبت را تجربه کرد؛ اما این سبزپوشی پایدار نبود و همچنان ترس و تردید، فضای بازار را در کنترل خود داشت.
بازار امروز شروعی امیدوارکننده داشت و ورود پول حقیقی به سهام و صندوق‌های سهامی به حدود ۶۵۰ میلیارد تومان رسید که بعد از جنگ، تنها روز ۳۰ تیرماه چنین رقمی ثبت شده بود. این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از شروع بازگشت تدریجی اعتماد سرمایه‌گذاران باشد، البته به شرطی که این جریان پول پایدار بماند.
با وجود رشد اندک، بازار همچنان دستخوش ترس‌ها و فشارهای فروشنده‌ها بود. فروشندگان به‌گونه‌ای «موزی‌گری» فضای بازار را در دست گرفته بودند و هر بار که بازار پیش‌روی داشت، با مقاومت‌هایی هم از سوی عوامل آشکار و پنهان مواجه می‌شد. در نهایت این روند به یک روز نسبتا مثبت اما متزلزل ختم شد.
از نظر تحلیلگران، وضعیت بازار در حال حاضر تحت تاثیر چند عامل کلیدی قرار دارد که مهم‌ترین آن‌ها عدم اطمینان ناشی از شرایط سیاسی و اقتصادی داخلی و خارجی است. در هفته جاری نه خبری نگران‌کننده وجود داشت که بازار را به شدت نزولی کند و نه رویدادی آنقدر مثبت بود که موجب جهش شدید بازار شود. این تعادل شکننده باعث شده حجم معاملات چندان قابل توجه نباشد و سردرگمی و بلاتکلیفی همچنان مهم‌ترین شاخص‌های روز بازار باشند.
در کنار این، دو دسته خبر سیاسی و اقتصادی ذهن فعالان بازار را به خود مشغول کرده است. اخبار بین‌المللی همچون وضعیت غزه، تحولات حزب‌الله، جنگ روسیه و اوکراین و مذاکرات صلح، و در حوزه داخلی، گمانه‌زنی‌ها درباره اختیارات ویژه لاریجانی برای مذاکرات و اظهارات وزیر اقتصاد درباره تزریق منابع مالی، همگی در نوسانات بازار تاثیرگذار بوده‌اند. البته صحبت‌های وزیر اقتصاد به گونه‌ای تلقی شده که بیش از آنکه بازار را دلگرم کند، نقدهایی به همراه داشت و بازار این اظهارات را کمتر به چشم پالس مثبت می‌بیند.
یکی از نکات مهمی که به آن اشاره شده، تاثیر «سه وزنه سنگین» بر بازار است: بلاتکلیفی سیاسی و جنگ، نرخ بهره بالا، و سرکوب نرخ ارز. این سه عامل به عنوان موانع اصلی برای رشد بازار شناخته می‌شوند و تا زمانی که حل نشوند، نمی‌توان انتظار رونق پایدار داشت. در واقع حتی اگر منابع مالی هم به بازار تزریق شود، این وزنه‌ها اجازه نمی‌دهند بازار با سرعت و قدرت رشد کند.
از نظر تکنیکالی نیز بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که شاخص کل بورس ممکن است تا پایان شهریور ماه در محدوده‌ای محدود نوسان کند و روندی مثبت و منفی را متناوب تجربه کند. بیشتر این تحلیل‌ها تاکید دارند که محدوده فعلی شاخص، کف بازار است و افت بیش از حد منطقی به نظر نمی‌رسد. همچنین انتظار می‌رود با شروع پاییز، به ویژه مهر و آبان، موجی از رشد در بازار شکل بگیرد که علائم آن از نیمه شهریور قابل مشاهده خواهد بود.
با این وجود، تاکید شده که نباید صرفا به تحلیل تکنیکال تکیه کرد و برای تصمیم‌گیری نیاز به درک عمیق‌تر از تحولات بنیادی و سیاسی وجود دارد. در شرایط کنونی که بازار پر از ابهام است، تحلیل تکنیکال می‌تواند تنها به عنوان چراغی کوچک در تاریکی عمل کند.
گزارش همچنین اشاره می‌کند که امیدواری نسبی نسبت به شرایط سیاسی کمی فضا را بهتر کرده و برخی سرمایه‌گذاران که در روزهای بحرانی جنگ و تنش‌ها، از بازار فاصله گرفته بودند، اکنون با مشاهده قیمت‌های جذاب، وسوسه بازگشت یافته‌اند.
از طرف دیگر، نگاهی تاریخی به بحران سال ۹۹ که پنج سال از آن می‌گذرد، در گزارش مورد توجه قرار گرفته است. بازار در آن دوره پس از چند ماه رشد قابل توجه، تحت تاثیر شوک‌های سیاسی و بحران کرونا نوسانات شدیدی را تجربه کرد. نکته مهم در آن دوره کاهش شدید نرخ بهره بانکی و سیاست‌های انبساطی پولی بود که به عنوان محرک اصلی رشد بازار عمل کرد. البته سوءاستفاده از این شرایط توسط دولت وقت موجب شد بازار پس از یک دوره رونق، وارد بحران تازه‌ای شود که آثار آن تا امروز باقی مانده است.
امروزه نیز همان «نرخ بهره» به عنوان یکی از کلیدی‌ترین عوامل تعیین‌کننده مسیر بازار شناخته می‌شود. نرخ بهره بالا که نزدیک به ۴۰ درصد است، فشار سنگینی بر بازار وارد می‌کند و هر گونه بهبود پایدار نیازمند کاهش این نرخ است. حتی اگر در آینده مذاکرات سیاسی به نتیجه برسد و صلح برقرار شود، بدون اصلاح نرخ بهره نمی‌توان انتظار تغییرات بنیادی و مثبت طولانی‌مدت در بازار داشت.
یادآور می‌شود که بازار سهام ایران همچنان در دوره‌ای از بلاتکلیفی و نوسان به سر می‌برد، اما ورود پول حقیقی و نشانه‌های تکنیکالی حداقلی، زمینه‌های امیدوارکننده‌ای برای آغاز یک روند مثبت در ماه‌های پیش رو فراهم کرده است. با این حال، موفقیت این روند مشروط به حل مشکلات سیاسی و اقتصادی کلان از جمله نرخ بهره و شرایط ارزی است. پاییز پیش‌رو می‌تواند فصل جدیدی برای بازار باشد، در صورتی که عوامل ریسک‌زا کنترل و اعتماد سرمایه‌گذاران بازگردد.
نویسنده: فاطمه حاج علی