به گزارش اکو اقتصاد، به گفته فعالان صنعتی، بسیاری از واحدهای تولیدی به‌ویژه صنایع کوچک و متوسط با دستگاه‌هایی فعالیت می‌کنند که عمر آن‌ها بیش از دو دهه است و نه‌تنها از نظر فناوری عقب‌مانده‌اند، بلکه هزینه تعمیر و نگهداری بالایی نیز دارند. این وضعیت باعث شده بهره‌وری تولید کاهش یابد و محصولات داخلی توان رقابت با نمونه‌های خارجی را از دست بدهند.
کارشناسان هشدار می‌دهند که در شرایطی که اقتصاد ایران نیازمند رونق تولید و جهش صادرات است، فرسودگی ماشین‌آلات به مانعی بزرگ تبدیل شده است. آمارهای غیررسمی نشان می‌دهد حدود ۶۰ درصد از صنایع کشور با کمتر از نیمی از ظرفیت واقعی خود کار می‌کنند. در این میان، صنایع کوچک بیش از سایر بخش‌ها آسیب‌پذیر هستند، چرا که توان مالی کافی برای نوسازی و خرید تجهیزات جدید ندارند.
یکی از پیامدهای جدی این فرسودگی، کاهش اشتغال پایدار در بخش صنعت است. تولیدکنندگان می‌گویند وقتی خطوط تولید با ظرفیت پایین فعالیت کنند، نه تنها امکان جذب نیروی کار جدید وجود ندارد، بلکه خطر تعدیل نیرو نیز افزایش می‌یابد. این موضوع در شرایط فعلی که بیکاری یکی از چالش‌های اصلی کشور است، می‌تواند پیامدهای اجتماعی گسترده‌ای به همراه داشته باشد.
از سوی دیگر، صنایع داخلی به دلیل قدیمی بودن تجهیزات، توان پاسخگویی به استانداردهای روز جهانی را ندارند. این مسئله، صادرات محصولات ایرانی را با دشواری مواجه کرده و سهم کشور از بازارهای بین‌المللی را کاهش داده است. در حالی‌که بسیاری از کشورها با سرمایه‌گذاری در نوسازی صنعتی، سهم خود را از تجارت جهانی افزایش داده‌اند، ایران همچنان با مشکلات زیرساختی دست و پنجه نرم می‌کند.
مسؤولان وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز بارها بر ضرورت نوسازی خطوط تولید تأکید کرده‌اند. طرح‌هایی مانند «صندوق نوسازی صنایع» یا تسهیلات بانکی برای خرید ماشین‌آلات جدید مطرح شده است، اما به گفته فعالان صنعتی، این طرح‌ها یا به دلیل بروکراسی پیچیده وام‌دهی به نتیجه نرسیده یا منابع مالی کافی در اختیار صنایع قرار نگرفته است.
کارشناسان معتقدند برای حل این معضل، باید سیاست‌های حمایتی جدی‌تر اجرا شود. از جمله این راهکارها می‌توان به تسهیل واردات ماشین‌آلات نو یا کارکرده با فناوری روز، ارائه وام‌های کم‌بهره برای نوسازی تجهیزات و تشویق سرمایه‌گذاری مشترک با شرکت‌های خارجی اشاره کرد. در غیر این صورت، صنایع کشور با تداوم افت بهره‌وری و کاهش رقابت‌پذیری مواجه خواهند شد.
فرسودگی ماشین‌آلات صنعتی زنگ خطری جدی برای آینده تولید و اشتغال در ایران است. اگرچه شعار «جهش تولید» بارها از سوی مسؤولان تکرار شده، اما تحقق آن بدون سرمایه‌گذاری جدی در نوسازی صنایع امکان‌پذیر نیست. امروز تصمیم‌گیری در این زمینه بیش از هر زمان دیگری ضرورت دارد و تأخیر در اقدام، می‌تواند هزینه‌های سنگینی برای اقتصاد ملی به همراه داشته باشد.
زهرا مالمیر