به گزارش اکو اقتصاد، بازار سرمایه امروز، یکشنبه ۱۶ شهریور ۱۴۰۴، فضایی کاملاً متفاوت و غیرقابل پیش‌بینی را تجربه کرد؛ روزی که برخلاف انتظارات تلخ و منفی بسیاری از فعالان بازار، با حرکتی غافلگیرکننده روبه‌رو شد و ورق را برگرداند. در حالی‌که آغاز معاملات با فشار فروش شدید و نگرانی از تداوم روند منفی همراه بود، به‌ناگاه ورودی مثبت از گروه پالایشی به‌ویژه نماد شپنا جریان بازار را تغییر داد و شاخص‌ها را سبزپوش کرد.
تحلیلگران معتقدند امروز «بنزین به دامن بدبین‌ها ریخته شد»؛ به این معنا که بدبین‌ترین نگاه‌ها به آینده بازار نیز با موج تقاضای ناگهانی غافلگیر شدند. با وجود این، همچنان دیدگاه‌ها درباره تداوم یا مقطعی بودن این روند مثبت متفاوت است. عده‌ای حرکت امروز را یک واکنش کوتاه‌مدت می‌دانند و برخی دیگر آن را نشانه‌ای از نزدیک‌شدن بازار به کف‌های حمایتی و بازگشت تدریجی اعتماد سرمایه‌گذاران تلقی می‌کنند.
بازار در دو نیمه متضاد
شروع معاملات امروز یادآور فضای نیمه دوم روز گذشته بود؛ جایی که فشار فروش و سایه اخبار سیاسی به‌ویژه شایعه خروج احتمالی ایران از «ان‌پی‌تی» نگرانی‌ها را افزایش داده بود. اما شب گذشته سخنان عراقچی درباره توافق‌های جدید با آژانس انرژی اتمی، بخشی از فضای ذهنی بازار را تغییر داد. همین خبرها سبب شد پس از فشار اولیه فروش، ورق به‌طور ناگهانی برگردد و بازار از منفی به مثبت تغییر مسیر دهد.
به اعتقاد کارشناسان، واکنش امروز نشان داد حتی در بدبینانه‌ترین حالت نیز بازار به افت‌های سنگین تمایلی ندارد و در نقاط جذاب قیمتی قرار گرفته است. بسیاری از نمادها در محدوده‌ای معامله می‌شوند که با اندکی اصلاح می‌توانند دوباره به سطوح تاریخی جذاب برسند.
سه عامل اصلی رشد
براساس تحلیل‌های گذشته، رشد پایدار بازار تنها با اتکا به سه عامل امکان‌پذیر است:
- اخبار سیاسی: توافق‌ها، کاهش تنش‌های بین‌المللی و یا برعکس تشدید تحریم‌ها تأثیر مستقیم بر انتظارات سرمایه‌گذاران دارند.
- اخبار اقتصادی: متغیرهایی نظیر نرخ ارز و نرخ بهره در میان‌مدت می‌توانند موج‌های بلندتری در بازار ایجاد کنند.
- اخبار صنعتی و شرکتی: گزارش‌های کدال، تغییرات قیمت‌های جهانی و سیاست‌های حمایتی دولت بیشتر رشدهای کوتاه‌مدت را رقم می‌زنند.
کارشناسان تأکید می‌کنند عامل اول، یعنی تحولات سیاسی، می‌تواند محرک اصلی یک «سوپر سیکل صعودی» باشد؛ در حالی‌که سایر عوامل بیشتر در نقش موج‌های موقتی و کوتاه ظاهر می‌شوند.
بازار در دو راهی سرنوشت‌ساز
بازار امروز به نقطه‌ای رسیده که دو مسیر کاملاً متفاوت پیش روی آن است:
- مسیر تنش: تشدید تحریم‌ها، تهدیدهای بین‌المللی و افزایش فشارهای سیاسی که می‌تواند سرمایه‌گذاران را محتاط‌تر کند.
- مسیر کاهش تنش: توافق‌های کوتاه‌مدت، مذاکرات یا حتی آتش‌بس سیاسی که می‌تواند جرقه رشد پایدار و ورود جریان نقدینگی تازه به بازار باشد.
در حال حاضر بخش عمده پول‌های درشت و خارج از بازار، مسیر اول را محتمل‌تر می‌دانند و از ورود جدی خودداری می‌کنند. اما در صورتی که چراغ مسیر دوم روشن شود، به باور تحلیلگران، می‌تواند فضای تازه‌ای برای صعود بازار ایجاد کند.
یک سناریوی دیگر نیز وجود دارد: در شرایط پرتنش، اگر دولت سیاست‌های ارزی خود را از سرکوب به سمت واقعی‌سازی نرخ‌ها تغییر دهد، احتمال دارد حتی در فضای تحریمی نیز سود شرکت‌ها رشد کرده و بازار تقویت شود. با این حال شواهد فعلی از چنین رویکردی در دولت حکایت ندارد.
سردرگمی سهامداران
بخش بزرگی از سهامداران در حال حاضر در وضعیتی مبهم و بلاتکلیف قرار دارند. بسیاری نه تمایل دارند وارد صندوق‌های طلا شوند و نه می‌توانند از فرصت‌های مثبت بازار چشم بپوشند. این تعلیق رفتاری تنها مختص بورس نیست بلکه کل اقتصاد را دربر گرفته است. کارشناسان معتقدند این وضعیت نمی‌تواند طولانی شود و به‌زودی تکلیف مسیر مشخص خواهد شد.
در چنین فضایی، توصیه‌ها بر سرمایه‌گذاری در سهام بنیادی و شرکت‌های سودساز متمرکز است. انتخاب سهم‌های با پشتوانه قوی می‌تواند سبد سهام را ایمن‌تر کرده و بازدهی مطمئن‌تری فراهم آورد. تحلیلگران هشدار می‌دهند نباید با یک روز مثبت استراتژی‌ها تغییر کند، اما فاصله گرفتن از بدبینی مطلق ضروری است.
گلایه از «بد دفاع کردن»
در حاشیه تحولات بازار، اظهارات شب گذشته رئیس سازمان بورس در رسانه ملی با واکنش منفی سهامداران روبه‌رو شد. به گفته منتقدان، دفاع او از عملکرد سازمان در بدترین زمان ممکن و با بی‌توجهی به زیان‌ها و نگرانی‌های مردم، مصداق بارز «بد دفاع کردن» بود؛ دفاعی که به جای آرامش‌بخشی، موجی از انتقاد و عصبانیت را میان سرمایه‌گذاران ایجاد کرد.
کارشناسان می‌گویند زمانی که افکار عمومی از عملکرد یک نهاد ناراضی هستند، دعوت به صبر یا تأکید بر دستاوردهایی که دستاورد واقعی محسوب نمی‌شوند، نتیجه‌ای جز افزایش بی‌اعتمادی ندارد. در چنین شرایطی، سکوت یا ارائه نشانه‌های عملی از اصلاح سیاست‌ها می‌تواند به مراتب مؤثرتر باشد.
روز یکشنبه ۱۶ شهریور ۱۴۰۴، بازار سرمایه بار دیگر نشان داد که عامل تعیین‌کننده در شرایط فعلی نه تحلیل‌های تکنیکال و نه حتی داده‌های بنیادی، بلکه «اخبار» هستند. در سه هفته پیش‌رو که بازار تا اعلام گزارش‌های مهم شرکت‌ها فاصله دارد، جریان خبری بیشترین اثر را بر روند معاملات خواهد داشت.
بازار امروز به همه یادآور شد که کف‌های قیمتی بسیار نزدیک است و حتی در اوج ناامیدی، امکان بازگشت وجود دارد. با این حال، مسیر نهایی بورس همچنان در گرو تصمیمات سیاسی و اقتصادی کلان و البته مدیریت اعتماد سهامداران است؛ اعتمادی که با تصمیمات درست می‌تواند احیا شود و با دفاع‌های ضعیف بیش از پیش از بین برود.
فاطمه حاج علی