به گزارش اکو اقتصاد، بازار سرمایه در آخرین روز مهرماه ۱۴۰۴ با فضایی امیدوارکننده به کار خود پایان داد؛ ماهی که برخلاف روند سرد و ناپایدار ماه‌های قبل، رنگ سبز شاخص و طعم سود را دوباره به کام سهامداران بازگرداند. مهرماه امسال بازار سرمایه توانست نقطه عطفی برای بازگشت آرامش، رشد تدریجی قیمت‌ها و شکل‌گیری انتظارات مثبت از آینده بازار باشد.
مهر امسال در حالی به پایان رسید که پس از ماه‌ها رکود و نوسان، بازار سهام سرانجام نشانه‌هایی از بازسازی اعتماد و ورود دوباره جریان نقدینگی را تجربه کرد. شاخص کل بورس که در نیمه نخست سال بارها تحت فشار عرضه، ابهامات سیاسی و رکود صنایع قرار گرفته بود، در مهرماه با حمایت گروه‌های لیدر و انتشار گزارش‌های مطلوب فصلی توانست بخشی از عقب‌ماندگی خود را جبران کند.
در روزهای اخیر ویژگی قابل‌توجه بازار، «منفی‌های زیبا» بود؛ یعنی افت‌های محدود و کنترل‌شده‌ای که به‌جای ترس و فرار سرمایه، زمینه‌ساز ورود پول‌های تازه شد. به گفته فعالان بازار، در مهرماه کمتر سهمی به صف فروش طولانی نشست و خریداران در کف قیمتی، نقش مؤثری در تعادل معاملات ایفا کردند. این رفتار نشان می‌دهد سهامداران با اطمینان بیشتری به آینده نگاه می‌کنند و از فرصت‌های اصلاح برای تقویت پرتفوی خود استفاده می‌کنند.
در آخرین هفته مهر، چند عامل خبری و بنیادی در بهبود جو بازار نقش مهمی داشت. نخستین عامل، بازگشت قدرت خریداران در معاملات روزهای گذشته بود که باعث شد صف‌های فروش با حجم بالا جمع‌آوری شود و تقاضا در بسیاری از نمادها افزایش یابد. این روند اعتماد عمومی را بازگرداند و پیام روشنی به سرمایه‌گذاران بیرون از بازار داد: بورس هنوز زنده است.
عامل دوم، اخبار مثبت از صنعت خودرو بود. پذیرش قیمت‌گذاری جدید و احتمال عرضه برخی خودروها در بورس کالا، گروه خودرویی را که مدت‌ها لیدر نوسانات بازار بود، دوباره در کانون توجه قرار داد. بسیاری از فعالان بازار معتقدند هرگاه صنعت خودرو به حرکت درمی‌آید، موج مثبتی در کل بازار شکل می‌گیرد و این بار نیز چنین شد.
عامل سوم، تحولات سیاست ارزی بانک مرکزی بود. اعلام احتمال اصلاح تدریجی سیاست‌های ارزی و اجازه فروش بخشی از ارز صادراتی در بازار دوم برای برخی صنایع، به‌ویژه شرکت‌های فولادی و پتروشیمی، سیگنال مثبتی برای بازار بود. این تغییر می‌تواند حاشیه سود شرکت‌ها را بهبود دهد و جذابیت بنیادی آن‌ها را افزایش دهد.
اما مهم‌ترین عامل، گزارش‌های مالی منتشرشده در سامانه کدال بود. در مهرماه بیش از نیمی از شرکت‌ها عملکرد فصلی خود را منتشر کردند و بسیاری از آن‌ها فراتر از انتظار ظاهر شدند. گزارش قوی شرکت پالایش نفت تهران (شتران) یکی از محرک‌های اصلی رشد بازار در روزهای اخیر بود و در کنار گروه خودرو، لیدر روانی معاملات شد. علاوه بر آن، گروه‌های کوچکتری مانند زراعت، غذایی، حمل‌ونقل و برق نیز گزارش‌های درخشانی ارائه کردند و توجه سرمایه‌گذاران را به خود جلب کردند. به همین دلیل پیش‌بینی می‌شود در هفته‌های آینده، نمادهای کوچک‌تر با گزارش‌های جذاب، بازدهی بیشتری نسبت به سهم‌های بزرگ‌تر داشته باشند.
براساس این گزارش، گزارش‌های مالی از این پس دو نقش کلیدی ایفا می‌کنند: پایین نگه‌داشتن کف قیمتی سهم‌ها و تحریک جریان نقدینگی به سمت صنایع جذاب‌تر. این گزارش‌ها می‌توانند موتور محرک رالی بعدی بازار باشند، به‌ویژه در نمادهای کوچکی که هنوز از نظر قیمتی از سقف‌های قبلی فاصله دارند.
در بخش دیگری از تحلیل، تأکید شده است که بازار برای آغاز «رالی واقعی» هنوز به چند پیش‌نیاز مهم نیاز دارد. نخست، ثبات سیاسی و کاهش ریسک‌های حکمرانی است؛ به‌گونه‌ای که دولت از مداخلات قیمتی و تصمیمات غیرکارشناسی در شرکت‌ها دوری کند. دوم، اصلاحات ساختاری در سیاست‌های ارزی که از مدتی قبل آغاز شده و انتظار می‌رود در ماه‌های آینده شدت گیرد. این اصلاحات می‌تواند به افزایش شفافیت، کاهش چندنرخی بودن ارز و در نتیجه، رشد واقعی سود شرکت‌های صادرات‌محور منجر شود.
اما سومین و شاید مهم‌ترین عامل، نرخ بهره بانکی است. تا زمانی که نرخ سود در سطوح بالای ۴۰ تا ۴۵ درصد باقی بماند، بازار سهام نمی‌تواند رالی پرقدرتی را تجربه کند. کاهش تدریجی نرخ بهره، در کنار مهار کسری بودجه و اصلاح سیاست انتشار اوراق، می‌تواند جذابیت بورس را افزایش دهد و سرمایه‌ها را از بازار پول به سمت سهام سوق دهد.
برخی از تحلیلگران تأکید می‌کنند که عبور شاخص از سقف قبلی هرچند ممکن است، اما برای تداوم آن نیاز به «انگیزه و انرژی مضاعف» وجود دارد. به باور آنان، اصلاحات اقتصادی در سه حوزه اصلی — حکمرانی، ارز و بهره — می‌تواند آغازگر «رالی پایدار و باکیفیت» در بازار باشد؛ در غیر این صورت، رشد بازار ممکن است مقطعی و شکننده باشد.
در پایان باید گفت که مهرماه ۱۴۰۴ را باید «ماه تولد امید» در بورس دانست. ماهی که بازار از رکود خارج شد، سرمایه‌گذاران دوباره به تابلو معاملات برگشتند و فضای روانی مثبت جایگزین بی‌اعتمادی شد. حالا چشم‌ها به آبان دوخته شده است؛ ماهی که می‌تواند مسیر آینده بازار را روشن‌تر کند و شاید آغازگر فصل تازه‌ای از رونق در بازار سرمایه ایران باشد.
فاطمه حاج علی