به گزارش اکو اقتصاد به نقل از تسنیم، در حالی که صنعت مرغداری به‌عنوان یکی از پایه‌های تأمین امنیت غذایی کشور و از ارکان اشتغال‌زایی در استان‌های شرقی شناخته می‌شود، فعالان این حوزه در خراسان جنوبی نسبت به بحران بی‌سابقه کمبود نهاده‌های دامی، تصمیمات غیرکارشناسی و سیاست‌های ارزی ناکارآمد هشدار می‌دهند.
فعالان حوزه طیور هشدار می‌دهند که تداوم وضعیت فعلی می‌تواند صنعت مرغداری کشور را تا مرز فروپاشی پیش ببرد و امنیت غذایی را با چالش جدی روبه‌رو کند.
در حالی که جوجه‌ریزی در مرغداری‌های استان افزایش یافته، تأخیر در واردات ذرت و سویا موجب شده بسیاری از واحدها در آستانه تعطیلی قرار گیرند و قیمت تمام‌شده مرغ به‌شدت افزایش یابد.
هشدار فعالان صنعت طیور: زنگ خطر برای تولید در خراسان جنوبی
سید حسین خیریه، یکی از فعالان باسابقه صنعت طیور خراسان جنوبی، با تأکید بر وضعیت بحرانی نهاده‌های دامی در استان گفت: خراسان جنوبی یکی از قطب‌های اصلی تولید مرغ در شرق کشور است اما در هفته‌های اخیر، تأخیر در واردات نهاده‌هایی مانند ذرت و سویا، تولیدکنندگان را با مشکلات جدی روبه‌رو کرده است. اگر دولت سریعاً چاره‌ای نیندیشد، این وضعیت به افزایش قیمت مرغ و تعطیلی بسیاری از واحدها منجر می‌شود.
وی با اشاره به انجام جوجه‌ریزی گسترده در مرغداری‌های استان افزود:با وجود آمادگی واحدهای تولیدی، نهاده‌هایی که قرار بود از خارج وارد شود هنوز به استان نرسیده است. انبارهای ذخیره نهاده در حال حاضر تقریباً خالی است و مرغداران برای تأمین خوراک طیور، به بازار آزاد روی آورده‌اند که در آن قیمت‌ها دو تا سه برابر نرخ مصوب است.
خیریه تأکید کرد: اگر این بحران ادامه یابد، نه‌تنها صنعت طیور، بلکه کل زنجیره تأمین پروتئین مردم در معرض خطر قرار می‌گیرد. لازم است وزارت جهاد کشاورزی و شرکت پشتیبانی امور دام کشور به‌صورت فوری وارد عمل شوند و ضمن تأمین نهاده‌ها، از مرغداران در مقابل خسارت‌های ناشی از این تأخیر حمایت مالی کنند.
بی‌تدبیری ارزی، رانت و قیمت‌گذاری غیرواقعی صنعت را به مرز فروپاشی رسانده است
محمد شفیعی، دیگر فعال اقتصادی حوزه طیور در خراسان جنوبی، در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار داشت: صنعت مرغداری کشور امروز در یکی از بحرانی‌ترین مقاطع تاریخ خود قرار دارد. بسیاری از تولیدکنندگان از چرخه تولید خارج شده‌اند و ادامه فعالیت برای باقی‌مانده واحدها نیز صرفه اقتصادی ندارد.
وی افزود: تا چند سال پیش صنعت نفت تنها منبع درآمد کشور محسوب می‌شد، اما امروز میزان سرمایه‌گذاری و گردش مالی در صنعت مرغداری از بسیاری از صنایع بزرگ کشور، از جمله نفت، پیشی گرفته است. با این حال، سیاست‌های نادرست ارزی و تصمیمات غیرکارشناسی وزارتخانه‌ها، این صنعت عظیم را در آستانه فروپاشی قرار داده است.
شفیعی با اشاره به بحران تأمین ارز گفت: به دلیل سوءمدیریت وزارت جهاد کشاورزی و ضعف در هماهنگی تیم اقتصادی دولت، ارز مورد نیاز برای واردات نهاده‌های اساسی مثل جو، ذرت، سویا و دانه‌های روغنی به‌موقع تأمین نشده است. امروز در فضای مجازی مستنداتی وجود دارد که نشان می‌دهد شرکت‌های بزرگ واردکننده مانند مجموعه “مدلل” از سال گذشته حدود یک میلیارد یورو از وزارت جهاد طلبکارند.
ذرت 30 هزار تومانی و سویا 42 هزار تومانی؛ کابوس مرغداران
به گفته شفیعی، ذرتی که باید در سامانه بازارگاه با نرخ 11 تا 12 هزار تومان عرضه می‌شد، اکنون از چرخه رسمی خارج شده و مرغداران ناچارند آن را در بازار آزاد با قیمت 28 تا 30 هزار تومان خریداری کنند.
وی گفت: در چنین شرایطی مرغدار برای تأمین دان دچار مشکل جدی است و حتی گزارش‌هایی از رفتارهای پرخاشگرانه و خودخوری در سالن‌های پرورش دریافت شده است. سویای 20 هزار تومانی به 42 هزار تومان رسیده و جوجه یک‌روزه 24 هزار تومانی تا 45 هزار تومان معامله می‌شود.
این فعال صنعت طیور با انتقاد از قیمت‌گذاری غیرواقعی دولت تصریح کرد:در حالی که دولت قیمت مرغ زنده را 87 هزار تومان تعیین کرده، هزینه تمام‌شده برای مرغدار بیش از 110 تا 120 هزار تومان است. چگونه ممکن است تولیدکننده‌ای با چنین اختلاف قیمتی بتواند سرپا بماند؟
وی گفت: هزینه واکسن از دو هزار تومان به ده هزار تومان رسیده، دارو از یک میلیون و دویست هزار به شش میلیون تومان افزایش یافته، و کرایه حمل از بندر امام تا خراسان جنوبی از 30 میلیون تومان به بیش از 70 میلیون تومان رسیده است. در چنین وضعی، اصرار بر قیمت‌گذاری دستوری فقط به نابودی تولید می‌انجامد.
فشار بر تولیدکننده به‌جای برخورد با دلالان
شفیعی تأکید کرد: به‌جای مقابله با واسطه‌ها و دلالان بزرگ که از ارز ترجیحی سودهای کلان می‌برند، فشار بر دوش تولیدکننده واقعی گذاشته شده است. مرغدار برای تأمین صد کیلو ذرت باید به چندین اداره مراجعه کند، در حالی که دلال همان کالا را با چند برابر قیمت آزادانه می‌فروشد.
وی با گلایه از عملکرد مسئولان گفت: در سالی که به‌نام حمایت از تولید مزین شده، برخی تصمیمات و سیاست‌ها عملاً منجر به نابودی تولیدکننده شده است. تصمیم‌گیران باید بفهمند که کنترل بازار با فشار بر تولید ممکن نیست
پیامد کمبود نهاده: افت وزن مرغ‌ها و احتمال کمبود گوشت سفید
این فعال صنعت طیور افزود: به دلیل کمبود دان، بسیاری از مرغداران ناچار شده‌اند مرغ‌های زیر دو کیلوگرم را زودتر از موعد به کشتارگاه بفرستند. این یعنی کاهش توناژ تولید و در سه ماه آینده با کمبود شدید گوشت سفید روبه‌رو خواهیم شد. مسئولان باید قبل از وقوع بحران در تأمین پروتئین خانوار چاره‌اندیشی کنند.
تصمیمات احساسی و ارز رانتی صنعت طیور را زمین‌گیر کرده است
در ادامه، فروزان‌فر، کارآفرین و سرمایه‌گذار فعال در صنعت طیور خراسان جنوبی، با انتقاد از سیاست‌های مقطعی و احساسی گفت: صنعت طیور با تصمیمات غیرکارشناسی، دستورهای اداری و محدودیت‌های بی‌منطق زمین‌گیر شده است. اقداماتی مانند ممنوعیت خروج مرغ از استان یا دخالت‌های اداری در چرخه تولید، نه‌تنها حمایتی نیست بلکه عامل ورشکستگی تولیدکننده است.
وی افزود: این تصمیمات احساسی موجب شده سرمایه‌ها از استان خارج شود و بیکاری افزایش یابد. رشد پایدار زمانی ممکن است که تصمیم‌گیری‌ها بر پایه بهره‌وری، منطق اقتصادی و همکاری صنفی، نه بخشنامه‌های ناگهانی باشد.
ارز ترجیحی و سامانه‌های ناکارآمد؛ سرچشمه فساد و بی‌اعتمادی
این کارآفرین با اشاره به تبعیض در تخصیص ارز گفت: ارز ترجیحی 28500 تومانی در اختیار گروه‌های خاص قرار می‌گیرد، در حالی که تولیدکنندگان واقعی از آن بی‌نصیب‌اند. نتیجه این سیاست، ایجاد رانت برای واسطه‌ها و افزایش هزینه برای تولیدکننده است.
فروزان‌فر افزود: کشتی‌های حامل نهاده‌های دامی به دلیل عدم تخصیص ارز در بنادر متوقف مانده‌اند. اگر دولت واقعاً ارز ندارد، باید شجاعانه سیاست ارز ترجیحی را حذف کند و اجازه دهد تولیدکننده با ارز آزاد کار کند.
وی با انتقاد از سامانه‌های متعدد دولتی گفت:«سامانه‌هایی مانند بازارگاه به‌جای شفافیت، به ابزار فساد تبدیل شده‌اند. در حالی که در جهان قیمت بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، در ایران سامانه‌ها خود عامل انحصار و رانت هستند.
از دست رفتن مزیت منطقه‌ای و عقب‌ماندگی از رقبا
فروزان‌فر با اشاره به عقب‌ماندگی ایران از کشورهای منطقه گفت: ایران روزی قطب تولید طیور خاورمیانه بود اما اکنون ترکیه، عربستان و حتی عراق از ما جلوترند. عربستان با ایجاد مگافارم‌ها جایگاه ایران را تصاحب کرده و عراق نیز در تولید مرغ و تخم‌مرغ جهش داشته است.
توضیح داد: در استان‌های شمالی مانند گلستان و مازندران شاخص بهره‌وری بالاست، اما در استان‌های خشک مانند خراسان جنوبی به دلیل شرایط اقلیمی و هزینه‌های بالا، ضریب تبدیل کمتر است و ما حدود 15 تا 20 درصد از میانگین ملی عقب‌تریم.
راهکارها از نگاه بخش خصوصی
این سرمایه‌گذار پیشنهاد حذف ارز ترجیحی و آزادسازی بازار ارز را داد تا رانت از بین برود و رقابت واقعی شکل گیرد.همچنین ضرورت دارد صادرات مرغ و تخم‌مرغ برای بازگشت به بازارهای افغانستان و پاکستان آزاد شود.
افزون براین واگذاری تصمیم‌گیری به بخش خصوصی واقعی و کاهش تصدی‌گری دولت، ایجاد زنجیره‌های یکپارچه تولید برای کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری و توسعه زیرساخت‌های انبار و لجستیک جهت ذخیره نهاده‌ها و مقابله با بحران‌های فصلی از دیگر راهکارها در این زمینه است.
وی تأکید کرد: تا زمانی که ساختار تولید مبتنی بر سوبسید و دستور دولتی است، رشد ما واقعی نخواهد بود. باید صنعت را به بخش خصوصی توانمند واگذار کرد و دولت تنها نقش ناظر را ایفا کند.
موضع رسمی دولت: موضوع در سطح ملی در حال پیگیری است
در مقابل، حامد عارفی‌نیا، معاون امور طیور سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی، در گفت‌وگو با تسنیم گفت: تأمین نهاده‌های دامی امروز به موضوعی ملی تبدیل شده و مسئولان قوای سه‌گانه در جریان کامل آن هستند. اشکالاتی در تخصیص ارز رخ داد که منجر به تأخیر در واردات شد، اما وزارت جهاد کشاورزی در حال رفع این مشکل است.
وی افزود: در خراسان جنوبی دو مسیر را هم‌زمان پیش می‌بریم: پیگیری تأمین نهاده از وزارتخانه و تسریع در فرآیند حمل از مبادی ورودی کشور. هفته گذشته نیز به‌همراه رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان در تهران مذاکرات مفصلی با معاونت تولیدات دامی و معاونت بازرگانی وزارتخانه داشتیم تا روند تأمین سرعت گیرد.
عارفی‌نیا ضمن قدردانی از صبر تولیدکنندگان گفت: دامداران و مرغداران با متانت و صبر مثال‌زدنی در حال همکاری با دولت هستند. ما هم وظیفه داریم نهاده‌ها را در کوتاه‌ترین زمان ممکن تأمین کنیم و در ستاد تنظیم بازار استان پیشنهاد اصلاح قیمت‌ها را داده‌ایم تا از زیان تولیدکنندگان جلوگیری شود.