به گزارش اکو اقتصاد، در ساده‌ترین تعریف، بی‌ارزش شدن پول یعنی کاهش قدرت خرید مردم در برابر کالاها و خدمات. علت اصلی این پدیده، تورم است؛ یعنی بالا رفتن سطح عمومی قیمت‌ها در طول زمان. اما تورم فقط یک عدد روی کاغذ نیست، بلکه حاصل مجموعه‌ای از تصمیم‌ها، سیاست‌ها، انتظارات و بحران‌های اقتصادی است.
۱. چاپ بی‌رویه پول
وقتی دولت یا بانک مرکزی برای جبران کسری بودجه به چاپ پول تازه روی می‌آورد، حجم نقدینگی بالا می‌رود. وقتی پول زیاد شود اما کالا و خدمات همان مقدار باقی بماند، هر واحد پول ارزش خود را از دست می‌دهد. نتیجه؟ تورم و بی‌اعتمادی به پول ملی.
۲. تبدیل کسری بودجه به پول
دولت‌ها معمولاً باید برای جبران کسری بودجه مالیات بگیرند یا هزینه‌ها را کم کنند. اما در بسیاری از کشورها — به‌ویژه اقتصادهای وابسته به نفت — دولت بدهی‌هایش را با چاپ پول جدید می‌پوشاند. این یعنی پخش تورم میان مردم، بدون اینکه درآمدشان افزایش یابد.
۳. روان‌شناسی تورمی
تورم فقط نتیجه سیاست‌های اقتصادی نیست، بلکه انتظارات مردم هم در آن نقش دارد. وقتی جامعه باور کند قیمت‌ها دائماً بالا می‌رود، رفتارها تغییر می‌کند: مردم زودتر خرید می‌کنند، کارفرماها افزایش دستمزد می‌دهند، فروشنده‌ها قیمت‌ها را جلوتر بالا می‌برند — این چرخه خودتسریعی، تورم را تشدید می‌کند.
۴. شوک‌های قیمتی و جهانی
تحریم‌ها، جنگ‌ها، افزایش بهای انرژی و بحران‌های زنجیره تأمین، هزینه تولید را بالا می‌برد. وقتی مواد اولیه یا سوخت گران می‌شود، قیمت نهایی کالا هم جهش می‌کند. این یعنی پول کمتر می‌تواند همان سبد کالا را بخرد.
۵. نرخ بهره پایین و فرار از پول نقد
وقتی نرخ بهره واقعی پایین‌تر از تورم باشد، نگهداری پول نقد بی‌معناست. مردم ترجیح می‌دهند دارایی‌های واقعی بخرند — از طلا و ارز گرفته تا مسکن و سهام. این رفتار باعث رشد قیمت دارایی‌ها و احساس بی‌ارزشی بیشتر پول می‌شود.
۶. مالی‌سازی اقتصاد و افزایش شکاف طبقاتی
پول تازه‌ای که در اقتصاد تزریق می‌شود، معمولاً اول وارد بازارهای مالی می‌شود، نه جیب مردم عادی. بانک‌ها، نهادهای بزرگ و صاحبان سرمایه از این نقدینگی سود می‌برند، در حالی که ارزش واقعی درآمد مردم کاهش می‌یابد.
۷. فرار سرمایه و سقوط ارزش پول ملی
وقتی اعتماد به پول محلی از بین می‌رود، مردم برای حفظ دارایی خود به دلار، یورو یا طلا پناه می‌برند. افزایش تقاضا برای ارز خارجی نرخ ارز را بالا می‌برد و دوباره ارزش پول داخلی را پایین‌تر می‌کشد.
در نهایت، بی‌ارزش شدن پول فقط یک مسئله اقتصادی نیست — بحرانی روانی، اجتماعی و سیاسی است.
هر بار که قیمت‌ها بالا می‌رود، اعتماد مردم به سیاست‌گذاران کمتر می‌شود. اگر دولت‌ها به جای اصلاح ساختارها، صرفاً پول چاپ کنند، بی‌ارزشی پول به چرخه‌ای خطرناک تبدیل خواهد شد.
پرسش پایانی:
در این دنیای تورمی، برای حفظ ارزش دارایی‌ات چه می‌کنی؟
به دارایی واقعی پناه می‌بری، یا هنوز فقط به عدد حساب بانکی‌ات تکیه داری؟