به گزارش اکو اقتصاد، نشست خبری شرکت فولاد خوزستان در حاشیه نمایشگاه ایران متافو ۱۴۰۴ روز جمعه 30 آبان ماه با حضور اصحاب رسانه در غرفه شرکت فولاد خوزستان برگزار شد و این نشست به صحنه‌ای برای تشریح جدی‌ترین چالش‌های صنعت فولاد کشور تبدیل شد. جایی که رضا وکیلی، معاون فروش و بازاریابی فولاد خوزستان، با صراحت درباره بحران‌های ساختاری، ناکارآمدی سیاست‌ها، تهدید بازارهای صادراتی و زیان‌های ناشی از ناترازی‌ها در این صنعت بنیادی سخن گفت.
ناترازی انرژی؛ ریشه مشکل و عامل خوابیدن ۴۰ درصد ظرفیت فولاد کشور
در ابتدای نشست، وکیلی به مهم‌ترین چالش صنعت فولاد اشاره کرد: کمبود انرژی و ضعف زیرساخت‌ها. او گفت: در سال‌های گذشته سرمایه‌گذاری کافی در زیرساخت‌های انرژی انجام نشده و امروز نتیجه آن را به‌صورت مستقیم در صنعت فولاد می‌بینیم.
به گفته وی، در حال حاضر کمتر از ۶۰ درصد ظرفیت فولادسازی کشور فعال است؛ رقمی که عملاً نشان می‌دهد بیش از ۴۰ درصد ظرفیت ایجادشده، بلااستفاده مانده است. این میزان از ظرفیت معطل‌مانده به معنای کاهش تولید، افزایش هزینه ثابت، افت حاشیه سود و کاهش توان رقابتی در بازارهای داخلی و خارجی است.
وکیلی تاکید کرد: حاشیه سود فولادسازان اکنون به کمتر از ۵ درصد رسیده است. زنجیره فولاد تقریباً با سود کمتر از ۱۰ درصد فعالیت می‌کند؛ این اعداد برای صنعت مادر نگران‌کننده است.
به گفته او، ادامه این روند می‌تواند سرمایه‌گذاری‌های سال‌های گذشته را بلااستفاده کرده و بخش بزرگی از منابع ملی را به هدر دهد.
بحران صادرات؛ نقش کارت‌های بازرگانی در کاهش قیمت و قاچاق سازمان‌یافته فولاد
یکی از مهم‌ترین محورهای نشست، صادرات فولاد با کارت‌های بازرگانی یک‌بارمصرف بود. وکیلی با انتقاد از این روند گفت: بخش قابل‌توجهی از صادرات زنجیره فولاد توسط کارت‌های بازرگانی انجام می‌شود. این موضوع هم ریسک بازگشت ارز دارد و هم باعث کاهش قیمت‌های صادراتی شده است.
او توضیح داد که در حال حاضر، بیش از ۲۴ کشتی در بندر شهید رجایی آماده بارگیری اقلام فولادی هستند و بخش عمده آن‌ها با کارت‌های یک‌بارمصرف اظهار شده‌اند؛ امری که امکان رصد بازگشت ارز را برای بانک مرکزی سخت و گاه ناممکن می‌کند.
چرا استفاده از کارت‌های بازرگانی برای فولاد زیان‌بار است؟
به گفته وکیلی، صادرکنندگان با کارت‌های بازرگانی شمش فولادی را بین ۳۷۰ تا ۳۸۰ دلار در هر تن عرضه می‌کنند؛ این در حالی است که قیمت منطقه‌ای شمش حدود ۴۳۰ دلار است.
اختلاف ۵۰ تا ۶۰ دلاری در بازار جهانی نه تنها باعث تضعیف برند فولاد ایران می‌شود، بلکه صادرات فولاد را در عمل به قاچاق نزدیک می‌کند.
به گفته وی: این مدل صادرات نه به نفع تولیدکننده است و نه به نفع اقتصاد ملی. این اختلاف قیمت، تنها به دلیل تفاوت نرخ تسعیر ارز و مسیرهای غیررسمی صادرات ایجاد شده است.
نرخ ارز؛ ریشه بسیاری از نابسامانی‌ها
طبق اظهارات معاون فروش فولاد خوزستان، تفاوت نرخ تسعیر ارز یکی از اصلی‌ترین دلایل رشد قاچاق و افزایش صادرات توسط کارت‌های بازرگانی است. او گفت: وقتی تولیدکننده باید ارز حاصل از صادرات را با نرخ ۷۰ تومان تسعیر کند، اما کارت‌های بازرگانی می‌توانند از نرخ‌های آزادتر استفاده کنند، طبیعی است که تولیدکننده در رقابت بازنده است.
وکیلی تأکید کرد که اصلاح نرخ ارز ضروری است و تولیدکنندگان باید از همان مزایایی استفاده کنند که صادرکنندگان با کارت‌های بازرگانی بهره‌مند می‌شوند.
وی افزود: ما نمی‌گوییم نرخ ارز افزایش یابد، می‌گوییم صادرات رسمی باید شرایطی برابر با صادرات غیررسمی داشته باشد؛ این منافع در نهایت به سهامداران، بازار سرمایه و اقتصاد ملی بازمی‌گردد.
مشکل دوم؛ قیمت‌گذاری دستوری و فرمول ناکارآمد
وکیلی در بخش دیگری از نشست، قیمت‌گذاری محصولات فولادی در بورس کالا را یکی از چالش‌های جدی دانست.
او توضیح داد: قیمت پایه هر هفته بر اساس فرمولی ریست می‌شود که با واقعیت بازار همخوانی ندارد. بازار مثلاً شمش را ۴۰ هزار تومان معامله می‌کند، اما قیمت پایه ۳۴ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام می‌شود. نتیجه این می‌شود که قیمت‌ها با رقابت‌های بی‌منطق تا ۲۰ درصد بالا می‌رود.
به گفته وی، این روند هزینه تولید را بالا می‌برد و فشار بیشتری روی شرکت‌های فولادی وارد می‌کند.
وضعیت صادرات فولاد خوزستان؛ ظرفیت بالا اما محدودیت‌های جدی
معاون فروش فولاد خوزستان اعلام کرد که این شرکت در سال جاری هدف‌گذاری ۱.۲ میلیون تن صادرات داشته و تاکنون ۶۰۰ هزار تن آن محقق شده است. فولاد خوزستان همچنان در کشورهای منطقه حضور فعال دارد و صادرات به آفریقا، غرب آسیا و جنوب شرق آسیا ادامه دارد.
اما نکته مهمی که وکیلی به آن اشاره کرد، محدودیت‌هایی است که تحریم‌ها بر بازارهای هدف ایجاد کرده‌اند.
او توضیح داد: تحریم موجب محدود شدن مشتری‌ها، کاهش تنوع مقاصد صادراتی و افزایش هزینه صادرات می‌شود. این مسائل را نباید انکار کرد.
بازار منطقه؛ رقابت سخت با چین و کشورهای خلیج‌فارس
به گفته وکیلی، ایران با وجود ظرفیت ۵۵ میلیون تنی فولاد، تنها ۳۱ تا ۳۲ میلیون تن تولید واقعی دارد. همین موضوع باعث می‌شود فرصت‌های حضور در بازار منطقه کامل استفاده نشود.
در عین حال، رقبای منطقه‌ای در حال پیشروی هستند:
-
عربستان سعودی تولید خود را به ۱۰ میلیون تن رسانده
-
امارات و عمان سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای آغاز کرده‌اند
-
و از همه مهم‌تر، چین با صادرات ۱۱۰ میلیون‌تنی در سال ۲۰۲۴ بازار جهانی را تحت تأثیر قرار داده است
وکیلی گفت: مازاد عرضه جهانی به‌خصوص از سوی چین، ریسک جدی برای صادرات فولاد ایران است. اگر زیرساخت و سیاست‌گذاری اصلاح نشود، سهم ایران از بازار کاهش خواهد یافت.
زیرساخت‌ها؛ از انرژی تا ریل و بندر
وکیلی تأکید کرد که برای توسعه پایدار صادرات، ابتدا باید زیرساخت‌های اساسی کشور بهبود یابد:
او گفت: اگر انرژی حل شود، تازه مشکلات زیرساخت‌های حمل‌ونقل و بندری مطرح است. بدون حل این مسائل، صادرات پایدار نخواهد بود.
تنها ارز قابل عرضه در تالار دوم؛ ارز حاصل از صادرات میلگرد
در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره عرضه ارز صادراتی در تالار دوم، وکیلی گفت: در حال حاضر فقط ارز حاصل از صادرات میلگرد قابلیت عرضه در تالار دوم را دارد.
وی افزود: دستورالعمل ۶۰ به ۴۰ هنوز برای همه محصولات زنجیره فولاد عملیاتی نشده و این موضوع باید سریع‌تر تعیین تکلیف شود.
پیش‌بینی ۷ میلیارد دلار ارزآوری زنجیره فولاد
در پایان نشست، معاون فروش فولاد خوزستان بر ظرفیت عظیم صادرات فولاد ایران تأکید کرد و گفت: اگر موانع داخلی برطرف شود، زنجیره فولاد امسال می‌تواند ۷ میلیارد دلار ارزآوری داشته باشد.
تأکید کرد: فولاد خوزستان هم اکنون یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان غیرنفتی کشور است و می‌تواند نقش مهمی در تأمین ارز کشور ایفا کند—به شرط اصلاح سیاست‌ها و ایجاد مسیرهای شفاف صادراتی.