چرخش غافلگیرکننده بورس در ۹ مهر

به گزارش اکو اقتصاد، بازار سرمایه امروز چهارشنبه ۹ مهرماه ۱۴۰۴، رفتاری متفاوت از انتظارات اولیه نشان داد. در حالی که انتظار می‌رفت به دلیل فضای سیاسی متشنج، اخبار منفی و جو چهارشنبه‌ آخر هفته، شاخص‌ها تحت فشار قرار بگیرند، اما جریان پول‌های تازه و پرریسک در بازار باعث شد ورق برگردد و معاملات فراتر از پیش‌بینی‌ها پیش برود.

شروع محتاط، پایان جسورانه

ابتدای معاملات امروز با فشار فروش آغاز شد؛ ترکیبی از خبرهای سیاسی منفی، عرضه‌های سنگین روز گذشته و احتیاط ناشی از آخر هفته شرایطی ایجاد کرده بود که معامله‌گران تصور می‌کردند بازار با افت جدی روبه‌رو شود. اما این وضعیت دیری نپایید. جریان نقدینگی تازه و اصطلاحاً «پول‌های بی‌باک» به سرعت به خرید سهام روی آورد و همین عامل ورق معاملات را برگرداند.

به اعتقاد تحلیلگران، از رفتار امروز می‌توان دو برداشت کرد: نخست اینکه بازار سرمایه کف محکمی دارد و نزول عمیق در کوتاه‌مدت برای آن متصور نیست. برداشت دوم نیز آن است که پول‌های وارد شده به بازار متعلق به سرمایه‌گذاران تازه‌نفس است که بدون ترس و با جسارت بالا خرید می‌کنند؛ رفتاری که تحلیل آن دشوار است و باعث شگفتی فعالان قدیمی بازار شده است.

سایه سیاست بر بازار

یکی از نگرانی‌های اصلی فعالان، تحولات سیاسی و امنیتی اخیر است. از شب گذشته مجدداً خبرهای مختلفی از تنش‌های منطقه‌ای منتشر شده؛ از شایعات مربوط به استقرار تجهیزات نظامی تا تحلیل‌هایی درخصوص احتمال وقوع درگیری. طبیعی است که چنین فضایی، ریسک‌های بازار را افزایش دهد.

به گفته کارشناسان، در چنین شرایطی معامله‌گران سنتی محتاط‌تر عمل می‌کنند و بخشی از سرمایه‌ها از بازار خارج می‌شود. اما نکته جالب اینجاست که این پول‌های تازه‌وارد بدون توجه به این ریسک‌ها، نقش پررنگ‌تری در هدایت معاملات ایفا می‌کنند. با این حال واقعیت این است که ریسک‌های سیاسی کاهش نیافته و همچنان باید احتیاط را سرلوحه معاملات دانست.

یکی از تحلیلگران بازار با اشاره به اتفاقات سال گذشته یادآور شد: در روزهای ابتدایی هفت اکتبر هیچ‌کس تصور نمی‌کرد ابعاد آن رویداد چنین دامنه‌ای پیدا کند. اکنون نیز باید محتاط بود و با چشمانی باز حرکت کرد. ریسک سیاسی از بین نرفته، اما این به معنای بد بودن بازار نیست؛ تنها باید مراقب بود فریب فضای مثبت را نخورد.

تجربه سقوط‌های ناگهانی

دومین نگرانی بخشی از سرمایه‌گذاران، تکرار تجربه سقوط‌های سریع پس از دوره‌های رشد است. در هفته‌های گذشته نیز بازار صعودی را تجربه کرد اما ناگهان در دام اصلاح عمیق افتاد و بسیاری از سهامداران زیان دیدند.

با توجه به تجربه‌های گذشته بسیاری از تحلیلگران تأکید کردند: ما سال‌هاست بعد از هر دوره گزارش‌دهی شرکت‌ها، با بررسی کدال، تعداد نمادهای جذاب را در دفتر ویژه‌ای ثبت می‌کنیم. این شاخص غیررسمی به ما نشان می‌دهد که اگر تعداد نمادهای مناسب کمتر از ۵۰ باشد، بازار بیشتر فرصت فروش است. اما هرگاه تعداد گزینه‌ها بالاتر از ۲۰۰ برسد، بازار ظرفیت رشد دارد.

جالب آنکه اکنون تعداد نمادهای قابل معرفی به بیشترین سطح چند سال اخیر رسیده است. این نشانه‌ای است که بازار حتی در صورت اصلاح ۷ تا ۱۰ درصدی، دوباره جذاب خواهد شد و نگرانی جدی بابت سقوط عمیق وجود ندارد.

ترکیب دارایی‌ها؛ سهام و طلا

موضوع مهم دیگر، ترکیب پرتفوی سرمایه‌گذاران است. تحلیلگران بتاسهم پیشنهاد می‌کنند که در شرایط فعلی، ترکیبی از سهام و صندوق‌های طلا می‌تواند بهترین گزینه باشد. به اعتقاد آنها، اوراق با درآمد ثابت در فضای تورمی کنونی جذابیتی ندارد و سرمایه‌گذاران باید بخشی از دارایی‌های خود را بین سهام و طلا تقسیم کنند.

البته این ترکیب برای هر فرد متفاوت است؛ برخی ترجیح می‌دهند ۵۰-۵۰ عمل کنند و برخی درصدهای دیگر را انتخاب می‌کنند. نکته کلیدی این است که وزن دارایی‌ها باید پویا باشد و بر اساس شرایط بازار و تحولات سیاسی و اقتصادی تغییر کند. آنچه مسلم است، هیچ‌کدام از این دو بازار به‌تنهایی نمی‌تواند بیشترین بازدهی را ایجاد کند و تنها ترکیب هوشمندانه و چرخش بین آنهاست که می‌تواند بازدهی مطلوبی به همراه داشته باشد.

تقسیم‌بندی سه‌گانه بازار

یکی از نکات مهم گزارش امروز، تقسیم‌بندی بازار به سه دسته است:

1. گروه لیدرها: شامل حدود ۵۰ سهم برتر از نظر معاملات و همچنین نمادهای اهرمی. این گروه بیشترین توجه نقدینگی را به خود جلب کرده است؛ از جمله شستا، غدیر، نمادهای پالایشی، فولاد، فملی و برخی پتروشیمی‌ها. رشد این گروه حتی فراتر از بنیادها و بیشتر بر پایه جریان پول است.

2. گروه دوم (متوسط‌ها): شامل نمادهای کوچک و متوسط با گزارش‌های خوب و نسبت P/E مناسب. این گروه در اصلاح اخیر به کف‌های جذابی رسیده و چشم‌انداز مثبتی دارد، اما رشد آنها کندتر از لیدرها خواهد بود.

3. گروه سوم (رهاشده‌ها): نمادهایی که نه جزو لیدرها هستند و نه وضعیت بنیادی یا جذابیتی دارند. این گروه احتمالاً در همین سطح باقی خواهد ماند و رشد چشمگیری نخواهد داشت.

توصیه می‌شود، سرمایه‌گذاران برای مدیریت ریسک، عمدتاً روی گروه اول و دوم متمرکز شوند و از ورود به گروه سوم پرهیز کنند.

نقش صفوف خرید و فروش

رفتار امروز بازار نشان داد که همچنان صفوف خرید و فروش نقش تعیین‌کننده‌ای در جهت‌دهی به معاملات دارند. شکل‌گیری صف‌ها باعث می‌شود بسیاری از سرمایه‌گذاران استراتژی خود را صرفاً بر اساس این رفتارها تنظیم کنند. اما تحلیلگران هشدار می‌دهند که تکیه بر صفوف خرید و فروش به‌عنوان استراتژی اصلی می‌تواند آسیب‌زا باشد.

نمونه‌ای از این مسئله، ماجرای یکی از صندوق‌ها بود که در روزهای قفل صف فروش، اقدام به فروش سهمی کرد اما بخشی از معاملاتش ابطال شد. همین اتفاق در ابتدا باعث عصبانیت مدیر صندوق شد، اما با چرخش بازار و مثبت شدن همان سهم، نه تنها زیان نکرد بلکه سود نیز برد. این ماجرا به‌خوبی نشان می‌دهد که تصمیم‌گیری‌های هیجانی و رفتار صفر و یکی در بازار نتیجه مطلوبی به همراه ندارد.

بازار چهارشنبه ۹ مهرماه نشان داد که علی‌رغم ریسک‌های سیاسی و فضای پرابهام، همچنان ظرفیت بالایی برای رشد دارد. پول‌های تازه و بی‌باکی که وارد بازار شده‌اند، نقش پررنگی در حمایت از شاخص‌ها ایفا می‌کنند. هرچند این رفتارها قابل پیش‌بینی نیست، اما نشانه‌ای از آن است که بازار به این راحتی‌ها تسلیم نخواهد شد.

در عین حال، سرمایه‌گذاران باید واقع‌بین باشند و چشم خود را بر ریسک‌های سیاسی و تجربه سقوط‌های ناگهانی نبندند. ترکیب هوشمندانه دارایی‌ها، تمرکز بر گروه‌های لیدر و متوسط، و پرهیز از رفتارهای هیجانی می‌تواند کلید موفقیت در این شرایط پرنوسان باشد.

بازار سرمایه ایران بار دیگر نشان داد که فراتر از انتظار عمل می‌کند؛ اما در این مسیر تنها کسانی موفق خواهند بود که با مدیریت ریسک، دیدگاه بلندمدت و استراتژی منطقی حرکت کنند، نه آنانی که صرفاً به دنبال صف‌های خرید و فروش هستند.