به گزارش اکو اقتصاد، پنل تاب‌آوری و بازیابی در بازار سرمایه با حضور حمید کردبچه، حسین عبده تبریزی، حمید یاری، امیر تقی‌خان تجریشی و سعید اسلامی بیدگلی برگزار شد و محور اصلی نشست بررسی توان بازار در مقابله با شوک‌ها و بازگشت سریع به شرایط عادی بود.
حمید کردبچه، اقتصاددان، تاب‌آوری در اقتصاد را موضوعی قدیمی اما با اهمیت ویژه در عملکرد بنگاه‌ها دانست و تأکید کرد: در شرایط خاص کشور، از جمله تحریم‌ها و جنگ‌ها، اهمیت این موضوع دوچندان می‌شود.
وی به سند سال ۲۰۲۴ اشاره کرد که نخستین توصیه آن حفظ تاب‌آوری در برابر آسیب‌های تهدیدی بازار سرمایه بوده است.
به گفته کردبچه، این سند شامل ۴۲ مورد توافق میان بازار و ریسک‌ها است که بیشتر آن‌ها به ریسک‌های سایبری مربوط می‌شود.
وی افزود: داشتن عملکرد اقتصادی مناسب لزوماً به معنای مصونیت در برابر آسیب‌ها نیست و تاب‌آوری در بورس به معنای توان نهادها برای مقاومت در برابر آسیب‌ها بدون اختلال در عملکرد است. همچنین کردبچه پویایی تاب‌آوری و نقش انواع ریسک‌ها از جمله جنگ، تحریم‌ها و عوامل اقتصادی را در تعیین سطح تاب‌آوری بازار برجسته کرد و عوامل کلیدی برای مقاوم‌سازی سیستم بورس شامل حمایت نهاد سیاست‌گذار، حکمرانی خوب و شفافیت را مهم دانست.
حسین عبده تبریزی، اقتصاددان، توان سازمان برای پیش‌بینی، مقاومت، واکنش سریع و بازیابی را دقیق‌ترین تعریف تاب‌آوری عنوان کرد. او با اشاره به تجربه کشورهای مختلف، از جمله اقتصاد فنلاند پس از فروپاشی شوروی و بورس استانبول در زمان کودتا، گفت: بازارهای موفق پس از بحران‌ها بازگشت سریعی به شرایط پایدار داشتند.
عبده تبریزی افزود: در ایران روند بازیابی معمولاً به صورت پله‌ای است و نیازمند اصلاحات اقتصادی و سیاسی همزمان است.
وی پنج مولفه اساسی تاب‌آوری شامل نهادی، مقرراتی، رفتاری، مالی و شبکه‌ای را معرفی کرد و تأکید کرد بیشتر بحران‌های ایران تحت مدل چالش‌های نهادی مقطعی رخ می‌دهد که موجب کاهش تاب‌آوری بازار می‌شود.
حمید یاری، عضو هیئت مدیره و معاون نظارت بر بورس‌های سازمان بورس، تاب‌آوری را مجموعه توانمندی‌هایی دانست که امکان ادامه کارکرد بازار در برابر شوک‌ها را فراهم می‌کند.
وی عوامل مؤثر در تاب‌آوری ساختاری را عمق بازار، تنوع بازیگران، ابزارهای معاملاتی و ساختار مالکیت معرفی کرد.
یاری تأکید کرد: نقش نهاد ناظر شامل چارچوب‌گذاری، نظارت و تسهیل هماهنگی بین نهادهاست و ابزارهایی مانند افشای اطلاعات، پوشش ریسک و آموزش هدفمند می‌توانند تاب‌آوری بلندمدت بازار را افزایش دهند.
وی هشدار داد: تمرکز بیش از حد بر تاب‌آوری بدون توجه به نوآوری می‌تواند محدودیت ایجاد کند و یادآور شد ورود شرکت‌های نوپا بدون زیرساخت مناسب می‌تواند منجر به ایجاد حباب در بازار شود.
امیر تقی‌خان تجریشی، رئیس هیئت مدیره گروه مالی فیروزه، تاب‌آوری را شاخص موفقیت نهادهای مالی در ارائه خدمات به بازار دانست و به اهمیت نقدشوندگی اشاره کرد.
وی توضیح داد: رفتار فعلی بازار بیشتر به سمت محدود کردن معاملات پیش می‌رود و پس از سقوط بازار، دوره‌ای طولانی از رکود ایجاد می‌شود.
تجریشی افزود: این وضعیت به بازارهای طلا و درآمد ثابت نیز منتقل شده، اما بازگشت سرمایه‌گذاران از روز سوم پس از خروج سرمایه‌ها آغاز شد.
وی تأکید کرد: تنوع ابزارهای سرمایه‌گذاری، شامل سهام، کالا و صندوق‌های درآمد ثابت، نقش مهمی در حفظ تاب‌آوری بازار دارد.
سعید اسلامی بیدگلی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، تاب‌آوری را مترادف بازگشت اعتماد به بازار و شاخص‌ها دانست و به اهمیت نقش سهامداران خرد اشاره کرد.
وی با مثال‌هایی از بورس مسکو در دوران جنگ روسیه و اوکراین و بورس نزدک پس از حوادث ۱۱ سپتامبر، تشابه شرایط بحران‌های جهانی با محدودیت‌های بازار ایران را برجسته کرد.
اسلامی بیدگلی محدودکننده اصلی بازار ایران را دامنه نوسان دانست و اقدامات کوتاه‌مدت برای مدیریت بحران شامل تغییر دامنه نوسان، تزریق نقدینگی، مدیریت نرخ، تسهیل وثایق و طراحی سیستم‌های معاملاتی جایگزین را پیشنهاد کرد.
وی همچنین بر ضرورت بهبود مقررات نظارتی و انضباطی پس از بحران تأکید کرد.
سخنرانان در مجموع بر ضرورت بازنگری ساختارهای بازار، تنوع ابزارها، بهبود حکمرانی و شفافیت، تقویت نقش نهاد ناظر و بهره‌گیری از تجارب جهانی تأکید کردند. تجربه‌های داخلی و خارجی نشان می‌دهد بازارهای موفق توانسته‌اند با پیش‌بینی و آمادگی مناسب در برابر بحران‌ها تاب‌آوری خود را حفظ و پس از شوک‌ها به سرعت به شرایط عادی بازگردند.
این پنل تأکید کرد تاب‌آوری و بازیابی در بازار سرمایه ایران مستلزم اصلاحات نهادی، ساختاری و رفتاری همراه با نوآوری و مدیریت ریسک است تا بازار بتواند در برابر شوک‌ها مقاوم مانده و عملکرد پایداری ارائه دهد.
زهرا مالمیر