به گزارش اکو اقتصاد، فرسودگی زیرساخت‌های صنعت نفت به یکی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصادی و راهبردی کشور تبدیل شده است. بخش قابل توجهی از تأسیسات، خطوط انتقال، پالایشگاه‌ها و سکوهای تولید نفت و گاز ایران عمری بالای ۴۰ سال دارند و بسیاری از آن‌ها در شرایطی فعالیت می‌کنند که سال‌هاست از عمر مفید طراحی‌شان گذشته است. این فرسودگی نه‌تنها بهره‌وری را کاهش داده، بلکه خطر بروز حوادث صنعتی و زیست‌محیطی را نیز افزایش داده است.
کارشناسان حوزه انرژی هشدار می‌دهند که ادامه بهره‌برداری از زیرساخت‌های فرسوده می‌تواند ظرفیت تولید را در میان‌مدت به شدت کاهش دهد. بخش زیادی از خطوط لوله انتقال نفت و گاز کشور بدون بازسازی اساسی در حال استفاده است و این موضوع احتمال نشت، شکست خطوط و توقف انتقال را بالا برده است. همچنین تجهیزات پالایشگاه‌ها و سکوهای فراساحلی نیز به دلیل فرسودگی و نبود قطعات یدکی به‌روز، با راندمان پایین‌تری نسبت به استانداردهای جهانی فعالیت می‌کنند.
یکی از عوامل اصلی تشدید این وضعیت، کمبود سرمایه‌گذاری در پروژه‌های نوسازی و بازسازی تأسیسات نفتی است. در سال‌های گذشته بخش قابل توجهی از بودجه صنعت نفت صرف حفظ تولید فعلی شده و طرح‌های توسعه‌ای و بازسازی به حاشیه رفته‌اند. تحریم‌های بین‌المللی نیز دسترسی ایران به فناوری و تجهیزات نوین را محدود کرده و عملاً فرآیند نوسازی را کندتر ساخته است.
پیامدهای این فرسودگی فراتر از کاهش تولید است. هزینه تعمیر و نگهداری تاسیسات قدیمی به مراتب بیشتر از زیرساخت‌های نو است و در شرایطی که منابع مالی صنعت نفت محدود است، این هزینه‌های افزایشی فشار مضاعفی ایجاد می‌کند. از سوی دیگر، فرسودگی باعث کاهش بهره‌وری، افت کیفیت فرآورده‌ها و افزایش آلاینده‌های زیست‌محیطی می‌شود؛ مسئله‌ای که می‌تواند جایگاه ایران را در بازارهای صادراتی نیز تضعیف کند.
کارشناسان تأکید دارند که برای جلوگیری از بحران در سال‌های آینده، باید برنامه‌ای جامع برای نوسازی زیرساخت‌های نفتی تدوین شود؛ برنامه‌ای که شامل تأمین منابع مالی داخلی، جذب سرمایه‌گذاری خارجی، استفاده از فناوری‌های روز و کاهش وابستگی به تجهیزات فرسوده باشد. بدون چنین رویکردی، صنعت نفت ایران با کاهش ظرفیت تولید، افزایش حوادث صنعتی و تضعیف موقعیت صادراتی مواجه خواهد شد.
زنگ خطر فرسودگی زیرساخت‌ها سال‌هاست به صدا درآمده و تداوم بی‌عملی در این زمینه می‌تواند یکی از مهم‌ترین ستون‌های اقتصادی کشور را با تهدید جدی روبه‌رو کند.
زهرا مالمیر