به گزارش اکو اقتصاد، بازار سرمایه در معاملات امروز در شرایطی مسیر صعودی ملایمی را تجربه کرد که بار دیگر گروه پالایشی نقش اصلی را در احیای جو مثبت ایفا کرد. انتشار خبرهای جدید از این صنعت، همانند «بنزین سوپر» به بازار انرژی بخشید و یکی از معدود عواملی بود که توانست شاخص را از فضای منفی روز گذشته فاصله دهد.
این تحولات در حالی رخ میدهد که طی چند روز اخیر ارزش و حجم معاملات روندی افزایشی داشته و نشانههایی از بازگشت تحرک به بازار دیده میشود؛ هرچند فعالان حرفهای همچنان معتقدند بازار روی یک «دم باریک» حرکت میکند و کوچکترین اختلال در جریان خبر میتواند دوباره رکود را برگرداند.
بازاری که با اخبار مدیریت میشود
روند چند هفته اخیر بهوضوح نشان داده که چهار مؤلفه کلیدی بودجه، سیاستها، صنایع و اطلاعیههای کدالی بیشترین نقش را در جهتدهی به معاملات دارند. تنفس بازار نیز عمدتاً از مسیر همین اخبار تأمین میشود؛ موضوعی که امروز نیز با بازگشت خبرهای پالایشی تکرار شد و جو معاملاتی را تغییر داد.
با این حال، رفتار روز گذشته بازار بار دیگر بحث همیشگی «رنجهای منفی بدون دلیل» را مطرح کرد. بسیاری از معاملهگران تصور میکنند هر فشار فروش ناگهانی نتیجه دخالت عوامل پشتپرده است؛ تصوری که البته همیشه با واقعیت سازگار نیست. ضعف عمق بازار، دامنه نوسان محدود و ترس از ریزشهای غیرمنتظره باعث شده کوچکترین فشار فروش به شایعات دامن بزند. امروز اما بازار با رفتاری متفاوت نسبت به دیروز بازگشت و صفهای فروش یکی پس از دیگری جمع شد.
پیام اصلی این نوسانات مشخص است: هیچ تصمیمگیری مبنی بر هیجان جایز نیست. کسی که دیروز سهمی را با چهار درصد منفی و با عجله فروخته، امروز شاید متوجه شده که تصمیمش بیش از حد احساسی بوده است.
بازار همچنان با گامهای کوچک اما منظم حرکت میکند، هرچند سرعت آن وابسته به جریان خبر است. برخی تحلیلگران معتقدند دولت با مدیریت تدریجی خبرها، در حال هدایت آرام جریان نقدینگی به سمت بازار است. اما ایراد اصلی همچنان پابرجاست: ورود پول قدرتمند به بازار مشاهده نمیشود. ارزش معاملات بهتر شده اما هنوز با یک موج پرقدرت فاصله دارد.
ترس از تجربههای پیشین، ناپایداری در سیاستگذاری و خاطره تلخ تصمیمات ناگهانی سبب شده بسیاری از فعالان بزرگ با احتیاط فراوان خرید کنند. با این حال تحلیلگران توصیه میکنند وزن پرتفوی هنوز بهتر است ترکیبی از طلا و سهام باشد و سرمایهگذاران به جای تکیه بر اوراق، از فرصتهای بازار سهام استفاده کنند.
در این میان نقش کدال بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است. گزارشها و اطلاعیههای صنایع مختلف میتوانند جهت کوتاهمدت بازار را تغییر دهند و نشانههای مثبتی برای انتخاب سهم ارائه کنند.
ترس حقوقیها و صندوقها
بخش بزرگی از صندوقهای سرمایهگذاری و حقوقیها همچنان با احتیاطقدم برمیدارند. بازدهی مناسب صندوقهای طلا و حرکت اخیر دلار باعث شده این گروهها ترجیح دهند فعلاً بخش زیادی از دارایی خود را در ابزارهای کمریسک نگه دارند. اما کارشناسان میگویند با مشخص شدن مفروضات بودجه و روشنتر شدن چشمانداز شرکتها، بخش بزرگی از این نقدینگی میتواند به تدریج وارد بازار سهام شود.
توصیه جدی به مدیران دارایی نیز این است که برای نوسانات احتمالی آمادگی داشته باشند. بازار در ماههای اخیر نشان داده که اصلاحهای ناگهانی میتواند فرصت خرید ایجاد کند و تنها کسانی میتوانند از این فرصت استفاده کنند که «گزینه آماده» در پرتفوی داشته باشند.
دلار رشد سریع و اثرگذاری تأخیری
در بخش دوم گزارش به موضوع دلار پرداخته میشود. حرکت تند نرخ ارز — که برخی آن را «بلوغ زودرس» مینامند — معمولاً میتواند اثرات مثبتی بر بازار سهام و بورس کالا داشته باشد، اما این اثرات هنوز در بازار سرمایه بهصورت ملموس دیده نشده است.
پیشبینیها نشان میدهد نرخ ۱۳۰ هزار تومانی شب عید دور از انتظار نیست. اما سیاستهای ارزی دولت همچنان مانع از انتقال کامل این رشد به شرکتهاست و این همان نقطه انتقادی است که تحلیلگران بارها نسبت به آن هشدار دادهاند.
ضیافت سکه و نقد سیاستهای دوگانه
در ادامه نقدهای جدی نسبت به سیاستهای اخیر بانک مرکزی در عرضه سکه مطرح میشود. برخلاف برخی منتقدان، نگاه تحلیلی این است که فروش سکه توسط دولت اقدامی منطقی است؛ زیرا:
-
میتواند بخشی از هیجانات بازار ارز را کنترل کند.
-
بخشی از تخفیفهای فروش نفت در قالب حباب سکه جبران میشود.
-
امکان تأمین بخشی از کسری بودجه بدون افزایش نرخ بهره فراهم میشود.
اما انتقاد اصلی نهبهفروش سکه، بلکه به رفتار دوگانه حاکمیت در حوزه ارز است. بانک مرکزی دلاری را که از مسیر غیررسمی و با هزینههای سنگین جذب شده، با نرخ بالا به مردم میفروشد اما دلار صادرکننده را با نرخی تقریباً نصف قیمت واقعی خریداری میکند. این تضاد هم فشار سنگینی بر شرکتها وارد میکند و هم رانت بزرگی برای واردکنندگان ایجاد کرده است.
تجربههای گذشته، بهویژه تصمیمهای سالهای اخیر درباره خوراک پتروشیمیها، نشان داده که بیتوجهی به هشدارهای کارشناسان هزینههای سنگینی برای اقتصاد ایجاد میکند. اکنون نیز بیم آن میرود که تصمیمات نادرست ارزی پایههای مالی شرکتها و صندوقهای بازنشستگی را تضعیف کند و دوباره بار مالی آن بر دوش دولت و مردم بیفتد.
با نزدیک شدن به زمان ارائه لایحه بودجه، بازار چشمانتظار است تا ببیند سیاستهای ارزی دولت چه مسیری را طی خواهد کرد. ادامه روند فعلی به ضرر بازار سرمایه خواهد بود و توان رقابت شرکتها را کاهش میدهد. اگر این مسیر اصلاح نشود، بازار سرمایه در سال آینده احتمالاً نتواند با سایر بازارها رقابت کند.
بازار امروز با کمک پالایشیها نفس تازه کرد، اما واقعیت آن است که مسیر پیشرو همچنان پرچالش است. سیاستهای ارزی، بودجه، اخبار کدالی و رفتار حقوقیها تعیینکننده روندهای آینده خواهند بود. تا زمانی که جریان پول قدرتمند وارد نشود و تصمیمات کلان به سود تولید و سهامداران اصلاح نشود، بازار همچنان میان امید و نگرانی در نوسان خواهد بود.
فاطمه حاج علی