به گزارش اکو اقتصاد، بازار سرمایه در روز سه‌شنبه ۲۲ مهرماه ۱۴۰۴ شاهد یکی از پرنوسان‌ترین روزهای خود در هفته‌های اخیر بود. شاخص کل پس از چند هفته صعود پیاپی، امروز با فشار عرضه سنگین در نمادهای بزرگ به‌ویژه پالایشی‌ها مواجه شد؛ گروهی که تا همین دیروز لیدر رشد بازار بودند، حالا به سوختی برای اصلاح تبدیل شدند.
به گفته تحلیلگران، ترکیب سه عامل یعنی نرخ گاز، گزارش‌های پالایشی‌ها و جو عمومی بازار، مسیر امروز بورس را تعیین کرد. بسیاری معتقدند که بازار بهانه‌ای برای استراحت می‌خواست و پالایشی‌ها این بهانه را به‌خوبی فراهم کردند. البته این افت قیمتی برای بسیاری از فعالان حرفه‌ای، به معنای پایان روند صعودی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از خستگی موقت بازار پس از یک دوره رشد پرشتاب است.
دیدگاه‌های متضاد؛ از ترس تا طمع
بازار امروز درگیر دو دیدگاه متفاوت بود. گروهی از معامله‌گران با نگاه احتیاطی، افت قیمت‌ها را هشداری برای کاهش ریسک می‌دانستند و ترجیح دادند در حاشیه امن بمانند. در مقابل، طیف دیگری معتقد بودند که جریان نقدینگی هنوز در بازار فعال است و افت اخیر تنها فرصتی موقت برای ورود پول‌های تازه است.
آن‌ها استدلال می‌کنند که رشد حجم معاملات در هفته‌های اخیر، نشانه‌ای از بازگشت اعتماد به بورس است و نباید با اولین موج منفی، نگاه بدبینانه پیدا کرد. حتی برخی از تحلیلگران با استناد به رشد بازارهای جهانی و کاهش ریسک سیاسی، این افت را «فرصت خرید» می‌دانند.
سایه سیاست بر تالار شیشه‌ای
اما بخش قابل توجهی از فضای امروز بازار را باید در تحولات سیاسی منطقه جست‌وجو کرد. اظهارات اخیر ولادیمیر پوتین و سپس دونالد ترامپ درباره کاهش تنش‌های نظامی در خاورمیانه، برای بسیاری از معامله‌گران سیگنال مثبتی بود. تا چند هفته پیش، سایه جنگ و تشدید تحریم‌ها بر سر بازار سنگینی می‌کرد و خروج بیش از ۶۰ همت منابع از بازار، گواه این نگرانی بود.
اکنون به نظر می‌رسد که ریسک جنگ کمرنگ‌تر شده، اما جای آن را فشارهای اقتصادی جدید گرفته است. برخی تحلیلگران سیاسی معتقدند که هرچند احتمال درگیری نظامی کاهش یافته، اما فشار دیپلماتیک و اقتصادی غرب بر ایران ادامه دارد و می‌تواند در هفته‌های آینده به شکل‌های دیگری بروز پیدا کند.
گزارش‌ها و کدال؛ ناجیان یا تهدید بازار؟
در چنین فضایی، توجه فعالان بازار بیش از هر زمان دیگری به گزارش‌های مالی شرکت‌ها و سامانه کدال جلب شده است. اگر گزارش‌های دوره‌ای به‌ویژه در گروه‌های بزرگ مانند پالایشی، پتروشیمی و فلزات مثبت باشد، احتمالاً بازار بار دیگر به مسیر رشد بازمی‌گردد. اما اگر نتایج عملکرد شرکت‌ها ضعیف باشد، ممکن است فشار فروش تشدید شود.
به باور کارشناسان، بازار در شرایط فعلی بیش از هر چیز نیاز به «فکت جدید» دارد؛ خبرهایی بنیادی که بتواند موتور رشد را دوباره روشن کند. رشد نرخ ارز نیما، کاهش نرخ بهره و اصلاح نظام بودجه‌ای از جمله عواملی هستند که می‌توانند بار دیگر جریان نقدینگی را به سمت بورس هدایت کنند.
رفتار حقوقی‌ها زیر ذره‌بین
در این میان، عملکرد حقوقی‌ها و صندوق‌های بزرگ سرمایه‌گذاری بار دیگر مورد انتقاد فعالان بازار قرار گرفته است. بسیاری از تحلیلگران معتقدند که حقوقی‌ها بیش از حد محتاط عمل می‌کنند و در روزهایی که بازار نیاز به حمایت دارد، نقش فعال خود را از دست داده‌اند.
به گفته یکی از تحلیلگران بازار «در گذشته، حقوقی‌ها در روزهای منفی شجاعانه وارد بازار می‌شدند و از فرصت‌ها استفاده می‌کردند. اما امروز بیشتر نظاره‌گر هستند و گویی ریسک‌پذیری خود را از دست داده‌اند.»
با این حال، صندوق‌های تثبیت و توسعه بازار همچنان به عنوان تنها بازیگران فعال در کف‌های قیمتی شناخته می‌شوند و طبق معمول، در زمان اضطراب بازار اقدام به خرید می‌کنند.
اصلاح لازم، سقوط بعید
در مجموع، افت امروز بازار را نمی‌توان سیگنال آغاز ریزش دانست. اصلاح قیمتی پس از رشد چندماهه امری طبیعی است و می‌تواند پایه‌گذار موج‌های بعدی صعود باشد. اگر گزارش‌های مالی شرکت‌ها به‌ویژه پالایشی‌ها مثبت منتشر شود، این اصلاح نه‌تنها تهدید نیست بلکه فرصتی برای بازسازی اعتماد و ورود سرمایه‌های جدید به بازار است.
در مقابل، اگر عملکرد شرکت‌ها ضعیف باشد یا شوک سیاسی تازه‌ای در منطقه رخ دهد، بازار ممکن است دوباره وارد فاز احتیاطی شود. با این حال، اکثر تحلیلگران بر این باورند که تا زمانی که جریان نقدینگی فعال و ارزندگی سهام حفظ شود، ریزش عمیق و پایدار بعید است.
بازار سهام ایران در حال حاضر در نقطه‌ای حساس از تاریخ خود ایستاده است؛ جایی میان هیجان و واقعیت، ترس و امید، سیاست و اقتصاد. شاید تنها چیزی که بتوان با اطمینان گفت این است که بازار هنوز تمام نشده، بلکه در حال نفس تازه کردن است.
فاطمه حاج علی