به گزارش اکو اقتصاد، بورس تهران امروز یکشنبه ۲۰ مهر ۱۴۰۴، در حالی آغاز به کار کرد که سهامداران با چشمانی امیدوار به تابلوی معاملات خیره بودند. شاخص کل که مدت‌ها در حاشیه مرز سه میلیون واحد درجا می‌زد، بالاخره توانست از این سد روانی عبور کند و طعم «فتح قله سه‌میلیونی» را بچشد؛ اتفاقی که گرچه از منظر تکنیکال چندان عجیب نیست، اما از جنبه روانی برای بازار سرمایه اهمیتی حیاتی دارد.
در روزی که بسیاری از فعالان بازار انتظار یک روز آرام و کم‌رمق را داشتند، موجی از خوش‌بینی ناشی از سه خبر مهم اقتصادی و سیاسی، بازار را در بر گرفت و سهامداران را برای نخستین‌بار پس از مدت‌ها، در موقعیت خریدار قرار داد.
پول شجاع‌تر از همیشه بازگشت!
روز گذشته بازار در زیر سنگین‌ترین فشارهای عرضه مقاومت قابل‌توجهی از خود نشان داده بود. نه تنها صف‌های فروش سنگین شکل نگرفت، بلکه نشانه‌هایی از ورود دوباره جریان نقدینگی نیز دیده شد. امروز مشخص شد که آن پول‌های شجاع، که تحلیلگران از آن به‌عنوان «سرمایه‌های شیر دل بازار» یاد می‌کنند، دوباره راه خود را به تالار شیشه‌ای پیدا کرده‌اند.
به گفته کارشناسان، حضور تدریجی منابع جدید – که برخی آن را معادل ۶۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی تازه می‌دانند – به دلیل کوچک شدن سایز بازار، اثرگذاری چشمگیری بر روند شاخص‌ها گذاشته و مسیر بازار را از رکود به سمت رشد تغییر داده است.
سه خبر طلایی که بازار را بیدار کرد
امروز سه عامل مهم به‌عنوان «موتور محرک رشد بازار» مطرح است، سه خبری که هر کدام از زاویه‌ای، ترس، ابهام و تردید را از بازار دور کرده است.
کاهش ریسک درگیری نظامی:
نخستین خبر از جبهه سیاسی آمد. سید عباس عراقچی، معاون سیاسی پیشین وزارت خارجه، شب گذشته در مصاحبه‌ای اعلام کرد که روس‌ها خبر داده‌اند «نتانیاهو به پوتین گفته قصد درگیری با ایران را نداریم». این اظهارنظر، برای نخستین‌بار از سوی یک مقام رسمی ایرانی تأیید شد و به‌عنوان نشانه‌ای از فروکش کردن سایه جنگ تعبیر گردید؛ عاملی که در هفته‌های اخیر یکی از سنگین‌ترین بارهای روانی بر دوش بازار سرمایه بود.
کاهش ترس از جنگ، می‌تواند سرمایه‌های فراری را دوباره به بورس بازگرداند و جریان نقدینگی را از بازارهای موازی به سمت سهام سوق دهد.
احتمال دعوت ایران به نشست شرم‌الشیخ:
دومین خبر از عرصه دیپلماسی اقتصادی بود. پایگاه آکسیوس مدعی شد که آمریکا از ایران برای حضور در نشست سران درباره غزه در مصر دعوت کرده است. اگر این دعوت‌نامه تأیید شود، می‌تواند آغازگر فصل تازه‌ای از گفت‌وگوهای منطقه‌ای و کاهش تنش‌های سیاسی باشد. حتی یک حضور نمادین ایران در این نشست، می‌تواند پیامی از بازگشت ایران به دیپلماسی چندجانبه و آرام‌تر شدن فضای ژئوپلیتیکی ارسال کند؛ پیامی که بازارهای مالی به سرعت آن را درک کردند.
بازگشت دولت به مدار عقلانیت در تصمیمات اقتصادی:
سومین خبر و شاید مهم‌ترین آنها مربوط به اصلاح سیاست‌های اقتصادی بود. گزارش‌ها حاکی از آن است که دولت قصد دارد تصمیمات تازه‌ای در حوزه قیمت‌گذاری بنزین اتخاذ کند؛ تصمیمی که از نگاه تحلیلگران، نشانه‌ای از بازگشت سیاست‌گذار به عقلانیت اقتصادی است. بازار سرمایه به‌خوبی می‌داند که دو اصلاح اساسی در نرخ ارز و نرخ سوخت، می‌تواند به کاهش کسری بودجه و در نهایت افت نرخ بهره منجر شود – همان عاملی که به گفته کارشناسان، می‌تواند جرقه آغاز «رالی بزرگ بورس» باشد.
نقش بنزین در اقتصاد و بازار سرمایه
در ظاهر، ارتباطی میان نرخ بنزین و نرخ بهره وجود ندارد، اما در واقعیت، یارانه‌های سنگین سوخت سالانه میلیاردها دلار بار مالی بر دوش دولت می‌گذارد و زمینه‌ساز انتشار اوراق بدهی و افزایش نرخ بهره می‌شود.
به روایت برخی منابع، دولت سالانه بین ۲ تا ۸ میلیارد دلار صرف یارانه بنزین می‌کند و روزانه بیش از ۳۰ میلیون لیتر سوخت از کشور قاچاق می‌شود. نتیجه این وضعیت، افزایش بدهی دولت و بالا رفتن نرخ بهره تا مرز ۴۰ درصد است؛ نرخی که نفس بازار سهام را تنگ کرده است.
اصلاح قیمت سوخت، همراه با تعدیل منطقی نرخ ارز، می‌تواند فشار بودجه‌ای دولت را کاهش دهد و مسیر نرخ بهره را نزولی کند؛ رخدادی که در کوتاه‌مدت اثر روانی مثبت و در میان‌مدت اثر بنیادی قوی بر بازار سرمایه خواهد داشت.
حرکت هوشمند پول به سمت سهام کوچک‌تر
اما همه ماجرا به شاخص کل ختم نمی‌شود. هم‌زمان با رشد شاخص، جریان نقدینگی جدیدی در حال حرکت به سمت سهم‌های کوچک و بنیادی بازار است. به نظر می‌رسد بخشی از سرمایه‌گذاران پس از کسب سود در نمادهای بزرگ، به دنبال فرصت‌های تازه در شرکت‌های کوچک‌تر با وضعیت بنیادی مناسب هستند.
این تغییر پارادایم، ضمن افزایش عمق بازار، می‌تواند بازدهی بهتری برای سهامداران ریسک‌پذیر فراهم کند. کارشناسان بتا سهم تأکید می‌کنند که شناسایی این شرکت‌ها از طریق بررسی گزارش‌های ماهانه و میان‌دوره‌ای ممکن است و حتی بین ۵۰ تا ۷۰ نماد جذاب در این گروه شناسایی شده‌اند.
با این حال، تحلیلگران هشدار می‌دهند که بازی در این گروه‌ها کوتاه‌مدت است و سهامداران باید با چشمانی باز و هدف‌گذاری دقیق وارد شوند؛ چراکه همچنان جریان اصلی پول در سهام شاخص‌ساز باقی مانده است.
رالی بزرگ در انتظار اصلاحات اقتصادی
بازار سرمایه در ماه‌های اخیر زیر سایه سه ریسک عمده حرکت کرده است: نرخ ارز، نرخ بهره و ریسک‌های سیاسی. اگر این سه متغیر در مسیر تعادل قرار گیرند، بسیاری معتقدند که رالی قدرتمند بعدی بورس آغاز خواهد شد.
در حال حاضر، سایه جنگ تا حدی کنار رفته و اصلاحات اقتصادی در دستور کار دولت قرار گرفته است. تنها مانع جدی باقی‌مانده، نرخ بهره بالاست که با کاهش فشار بودجه‌ای، می‌تواند در مسیر نزول قرار گیرد. در چنین شرایطی، فعالان بازار بر این باورند که بورس در آستانه دوره‌ای تازه از رشد پایدار قرار دارد.
پایان خوش یک روز سبز
در پایان معاملات امروز، شاخص کل با عبور از مرز سه میلیون واحد، امید را به تالار شیشه‌ای بازگرداند. کارشناسان معتقدند که تثبیت این عدد، از لحاظ روانی برای سهامداران اهمیت فراوان دارد و می‌تواند زمینه‌ساز ورود دوباره نقدینگی و بازگشت اعتماد به بازار باشد.
با فروکش‌کردن ریسک‌های بیرونی و احتمال آغاز اصلاحات اقتصادی واقعی، شاید بتوان گفت بازار سهام ایران پس از ماه‌ها بی‌اعتمادی، اکنون در آستانه «رالی اعتماد» قرار گرفته است؛ رالی‌ای که اگر با عقلانیت اقتصادی و ثبات سیاسی همراه شود، می‌تواند فصل تازه‌ای در تاریخ بورس ایران رقم بزند.
فاطمه حاج علی