به گزارش اکو اقتصاد، صنعت پتروشیمی ایران در آستانه ورود به مرحله‌ای تازه از توسعه قرار گرفته است؛ مرحله‌ای که محور آن نه صرفاً افزایش ظرفیت تولید، بلکه تکمیل زنجیره ارزش و حرکت از صادرات مواد خام به سمت تولید محصولات پیشرفته و با ارزش افزوده بالاتر است. برآوردها نشان می‌دهد برای تحقق اهداف برنامه هفتم توسعه، دست‌کم ۲۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری جدید در این بخش مورد نیاز است.
ایران اکنون با ۷۶ مجتمع فعال پتروشیمی، ظرفیت تولیدی نزدیک به ۱۰۰ میلیون تن در سال دارد و هدف‌گذاری شده است که این ظرفیت تا پایان برنامه هفتم به حدود ۱۳۱ میلیون تن برسد. با این حال، کارشناسان تأکید می‌کنند افزایش ظرفیت به‌تنهایی کافی نیست و توسعه واقعی زمانی رخ می‌دهد که صنایع تکمیلی و پایین‌دستی نیز رشد کنند؛ بخشی که در سال‌های گذشته از ضعف سرمایه‌گذاری، کمبود خوراک و محدودیت‌های مالی رنج برده است.
طبق اعلام وزارت نفت، یکی از مهم‌ترین جهت‌گیری‌های جدید، گسترش زنجیره پروپیلن و تولید پلی‌پروپیلن، پلیمرهای مهندسی و انواع رزین‌های صنعتی است؛ محصولاتی که بازار داخلی و خارجی قابل توجهی دارند و می‌توانند سهم ایران از صادرات غیرنفتی را به‌طور پایدار افزایش دهند. این در حالی است که بخش بزرگی از تولید فعلی همچنان به محصولاتی چون متانول و اوره اختصاص دارد که ارزش افزوده کمتری دارند و به شدت تابع قیمت‌های جهانی هستند.
در سال ۱۴۰۴ و ۱۴۰۵ چندین طرح بزرگ برای جبران این عقب‌ماندگی تعریف شده است؛ از جمله واحدهای PDH-POLY PROPYLENE، طرح‌های توسعه‌ای برای تولید اتیلن و آروماتیک‌ها و پروژه‌های بازیافت گازهای مشعل که خوراک پایدارتر و ارزان‌تری برای مجتمع‌ها فراهم می‌کند. به گفته مسئولان، بخش قابل توجهی از این طرح‌ها با مشارکت هلدینگ‌های بزرگ پتروشیمی و کنسرسیوم‌های خصوصی تأمین مالی خواهد شد.
کارشناسان اقتصادی می‌گویند جهش در زنجیره ارزش می‌تواند علاوه بر افزایش ارزآوری، نقش مهمی در اشتغال‌زایی صنایع پایین‌دست ایفا کند؛ صنایعی مانند قطعه‌سازی، بسته‌بندی، نساجی، خودروسازی و تولید محصولات پلیمری مصرفی. تخمین‌ها نشان می‌دهد توسعه کامل زنجیره می‌تواند ده‌ها هزار شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد کند.
با وجود چالش‌هایی مانند محدودیت‌های ارزی، نیاز به انتقال فناوری و جذب سرمایه خارجی، فعالان صنعت معتقدند مسیر فعلی می‌تواند ساختار پتروشیمی ایران را متوازن‌تر کند. اگر توسعه زنجیره ارزش با تأمین پایدار خوراک، بهبود قوانین صادرات و حمایت از صنایع تکمیلی همراه شود، پتروشیمی می‌تواند به یکی از محورهای اصلی رشد اقتصادی غیرنفتی کشور تبدیل شود.
زهرا مالمیر